Chính sách đối ngoại của ông Trump: mua Greenland và chấm dứt chiến tranh Ukraine

Tổng thống H Donald Trump cho biết ông có kế hoạch thâu tóm Greenland, chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và thay đổi về cơ bản mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và NATO trong nhiệm kỳ bốn năm lần thứ hai của mình.

Trong những tuần gần đây, ông Trup cũng đã đe dọa sẽ lấy lại Kênh đào Panama và đánh thuế 25% vào Canada và Mexico nếu họ không kiểm soát chặt chẽ dòng chảy ma túy và người di cư vào Hoa Kỳ. 

Dưới đây là sơ lược về các đề xuất chính sách đối ngoại mà Tổng thống Trump đã cam kết sẽ thúc đẩy: 

NATO, Ukraine và các đồng minh châu Âu

Ông Trump đã nói rằng dưới nhiệm kỳ tổng thống của mình, Hoa Kỳ sẽ xem xét lại về cơ bản “mục đích và sứ mệnh của NATO”.

Ông đã cam kết sẽ yêu cầu châu Âu hoàn trả cho Hoa Kỳ số tiền “gần 200 tỷ USD” tiền đạn dược đã chuyển tới Ukraine, và ông chưa cam kết sẽ gửi thêm viện trợ cho Kiev. 

Ông Trump đã cắt giảm ngân sách quốc phòng cho NATO vào giai đoạn cuối nhiệm kỳ đầu tiên của mình, và ông thường xuyên phàn nàn rằng Hoa Kỳ đã chi nhiều hơn mức chia sẻ công bằng. Trong những tuần gần đây, ông đã nói rằng các thành viên NATO nên chi 5% tổng sản phẩm quốc nội cho quốc phòng, một con số cao hơn nhiều so với mục tiêu hiện tại là 2%.

Về cuộc chiến ở Ukraine, ông Trump đã nói trong chiến dịch tranh cử năm 2024 rằng ông sẽ giải quyết xung đột ngay cả trước khi nhậm chức. Nhưng kể từ khi đắc cử, ông đã không nhắc lại lời cam kết đó và các cố vấn hiện thừa nhận sẽ mất nhiều tháng để đạt được bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào.

Ông Trump ám chỉ rằng Kiev có thể phải nhượng lại một số lãnh thổ để đạt được thỏa thuận hòa bình, một lập trường được các cố vấn chủ chốt của ông ủng hộ.

Mặc dù không có kế hoạch hòa bình đầy đủ của ông Trump, hầu hết các trợ lý chủ chốt của ông đều ủng hộ việc loại bỏ tư cách thành viên NATO khỏi bàn đàm phán của Ukraine như một phần của bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào, ít nhất là trong tương lai gần. Họ cũng ủng hộ rộng rãi việc đóng băng các chiến tuyến tại các vị trí hiện tại. 

Trong khi ông Trump ám chỉ vào đầu tháng Tư năm ngoái rằng ông sẽ sẵn sàng gửi thêm viện trợ cho Ukraine dưới hình thức cho vay, nhưng gần như ông vẫn im lặng về vấn đề này trong các cuộc đàm phán gây tranh cãi của quốc hội về gói viện trợ 61 tỷ USD vào cuối tháng đó.

Mở rộng lãnh thổ Hoa Kỳ

Vào giữa tháng Mười Hai năm ngoái, ông Trump cho biết ông có kế hoạch mua lại Greenland, một ý tưởng mà ông đã từng nêu ra trong nhiệm kỳ 2017-2021. Những nỗ lực trước đó của ông đã bị cản trở khi Đan Mạch tuyên bố lãnh thổ hải ngoại của họ không phải để bán.

Nhưng các kế hoạch của ông Trump về hòn đảo lớn nhất thế giới vẫn chưa dừng lại. Trong một cuộc họp báo vào tháng Một, ông Trump đã từ chối loại trừ việc xâm lược Greenland, mô tả hòn đảo này là rất quan trọng đối với lợi ích an ninh quốc gia của Hoa Kỳ.

Ông Trump cũng đã đe dọa sẽ giành lại Kênh đào Panama trong những tuần gần đây, đổ lỗi cho Panama vì tính phí quá cao cho các tàu đi qua tuyến đường vận chuyển quan trọng này và cáo buộc Trung Quốc thao túng kênh đào. 

Ông Trump cũng từng cân nhắc đến việc biến Canada thành một tiểu bang của Hoa Kỳ, mặc dù các cố vấn đã mô tả riêng những bình luận của ông liên quan đến quốc gia láng giềng phía bắc của Hoa Kỳ chỉ là trò trêu đùa, thay vì là một tham vọng địa chính trị thực sự.

Trung Quốc, Thương mại và Đài Loan

Ông Trump thường xuyên đe dọa áp đặt các mức thuế quan mới hoặc hạn chế thương mại lớn đối với Trung Quốc, cũng như đối với nhiều đồng minh thân cận.

Đạo luật Thương mại Đối ứng Trump mà ông đề xuất sẽ trao cho ông quyền tự quyết rộng rãi để tăng thuế quan trả đũa đối với các quốc gia khi họ quyết tâm dựng lên các rào cản thương mại của riêng mình. Ông đã đưa ra ý tưởng về mức thuế quan phổ quát 10%, có thể làm gián đoạn thị trường quốc tế, và mức thuế ít nhất là 60% đối với Trung Quốc.

Ông Trump đã kêu gọi chấm dứt quy chế tối huệ quốc của Trung Quốc, một địa vị thường hạ thấp rào cản thương mại giữa các quốc gia. Ông đã cam kết sẽ ban hành “những hạn chế mới mạnh mẽ đối với quyền sở hữu của Trung Quốc đối với bất kỳ cơ sở hạ tầng quan trọng nào tại Hoa Kỳ” và cương lĩnh chính thức của Đảng Cộng hòa kêu gọi cấm Trung Quốc sở hữu bất động sản tại Hoa Kỳ.

Về Đài Loan, ông Trump đã tuyên bố rằng Đài Loan phải trả tiền cho Hoa Kỳ để được bảo vệ vì, ông nói, Đài Loan không trao cho Hoa Kỳ bất cứ thứ gì và đã lấy “khoảng 100% hoạt động kinh doanh chip của chúng tôi”. Ông đã nhiều lần nói rằng Trung Quốc sẽ không bao giờ dám xâm lược Đài Loan trong nhiệm kỳ tổng thống của ông.

Mexico, Canada và Ma tuý

Ông Trump đã tuyên bố sẽ áp thuế 25% lên Mexico và Canada nếu họ không ngăn chặn được dòng ma túy và người di cư vào Hoa Kỳ.

Các nhà lãnh đạo Mexico và Canada đã tìm cách chứng minh rằng họ nghiêm túc trong việc giải quyết vấn đề nhập cư bất hợp pháp và buôn bán ma túy, mặc dù kế hoạch thực sự của ông Trump về việc áp thuế đối với các nước láng giềng vẫn chưa rõ ràng.

Ông Trump đã tuyên bố ông sẽ chỉ định các băng đảng ma túy hoạt động ở Mexico là các tổ chức khủng bố nước ngoài và ra lệnh cho Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ “sử dụng lực lượng đặc nhiệm một cách hợp lý” để tấn công vào cơ sở hạ tầng và hoạt động của các băng đảng, một hành động khó có thể nhận được sự chấp thuận của chính phủ Mexico.

Ông Trump cho biết sẽ triển khai Hải quân Hoa Kỳ để thực thi lệnh phong tỏa các băng đảng ma túy và sẽ viện dẫn Đạo luật Kẻ thù Ngoại lai để trục xuất những kẻ buôn bán ma túy và thành viên băng đảng tại Hoa Kỳ.

Các nhóm dân quyền và thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ đã thúc đẩy việc bãi bỏ đạo luật được thông qua năm 1798 này, đạo luật trao cho tổng thống một số thẩm quyền trục xuất công dân nước ngoài trong khi đất nước đang có chiến tranh.

Cương lĩnh của Đảng Cộng hòa cũng kêu gọi điều động hàng nghìn quân lính đang đồn trú ở nước ngoài đến biên giới Hoa Kỳ-Mexico để giải quyết tình trạng nhập cư bất hợp pháp.

Xung đột Israel – Palestine

Đặc phái viên Trung Đông được ông Trump chỉ định, ông Steve Witkoff, đã làm việc chặt chẽ với các quan chức trong chính quyền của Tổng thống Đảng Dân chủ Joe Biden để giải quyết thỏa thuận hòa bình được công bố vào đầu tháng Một giữa Israel và nhóm chiến binh Palestine Hamas. Các nguồn tin thân cận với các cuộc đàm phán cho biết ông đã gây áp lực đáng kể lên cả hai bên để nhanh chóng đạt được thỏa thuận, mặc dù các chi tiết chính xác về sự tham gia của ông vẫn đang được báo chí đưa tin.

Sau lần đầu chỉ trích giới lãnh đạo Israel vào những ngày sau khi công dân nước này bị Hamas tấn công vào ngày 7/10/2023, sau đó ông Trump nói rằng nhóm chiến binh Hamas phải bị “đè bẹp”.

Ông Trump đã nói rằng sẽ “phải trả giá đắt” nếu Israel và Hamas không đạt được thỏa thuận ngừng bắn dẫn đến việc trả lại các con tin bị nhóm chiến binh Palestine này bắt giữ ở Gaza trước khi ông nhậm chức.

Israel và Hamas đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn ba giai đoạn bắt đầu từ Chủ Nhật (19/1), những con tin Israel đã được thả trong ngày đầu tiên ngừng bắn. 

Iran 

Các cố vấn của ông Trump đã chỉ ra rằng họ sẽ tiếp tục cái gọi là chiến dịch gây sức ép tối đa của nhiệm kỳ đầu tiên của ông chống lại Iran.

Chiến dịch gây sức ép tối đa này tìm cách sử dụng các biện pháp trừng phạt mạnh mẽ để bóp nghẹt nền kinh tế Iran và buộc nước này phải đàm phán một thỏa thuận sẽ cản trở các chương trình vũ khí hạt nhân và đạn đạo của Tehran. 

Chính quyền Biden không nới lỏng đáng kể các lệnh trừng phạt mà ông Trump đưa ra, nhưng vẫn có tranh cãi về mức độ nghiêm ngặt khi thực thi các lệnh trừng phạt này.

Biến đổi khí hậu

Ông Trump đã nhiều lần cam kết rút khỏi Thỏa thuận Paris, một hiệp định quốc tế nhằm hạn chế khí thải nhà kính. Ông đã rút khỏi hiệp định này trong nhiệm kỳ đầu tiên, nhưng Hoa Kỳ đã tái gia nhập hiệp định dưới thời tổng thống Biden vào năm 2021.

Hệ thống phòng thủ tên lửa

Ông Trump đã cam kết xây dựng một “trường lực” phòng thủ tên lửa tối tân xung quanh Hoa Kỳ. Ông không đi sâu vào chi tiết, ngoài việc nói rằng Lực lượng Không gian, một nhánh quân sự mà chính quyền đầu tiên của ông thành lập, sẽ đóng vai trò chủ đạo trong quá trình này.

Trong cương lĩnh của Đảng Cộng hòa, “trường lực” này được gọi là “Mái Vòm Sắt”, gợi nhớ đến hệ thống phòng thủ tên lửa cùng tên của Israel.

Xem thêm

Chính sách đối ngoại của ông Trump: mua Greenland và chấm dứt chiến tranh Ukraine

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cho biết ông có kế hoạch thâu tóm Greenland, chấm dứt chiến tranh ở Ukraine và thay đổi về cơ bản mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và NATO.