Hôm thứ Tư (10/9), Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tuyên bố thiết lập một khu bảo tồn thiên nhiên cấp quốc gia tại bãi cạn Scarborough – một khu vực tranh chấp trên Biển Đông. Tuy nhiên, giới quan sát nhìn nhận động thái này chủ yếu nhằm củng cố yêu sách chủ quyền. Bãi cạn Scarborough nằm trên tuyến đường biển chiến lược, liên quan đến hơn 3000 tỷ USD giá trị hàng hóa vận chuyển quốc tế mỗi năm, và là một trong những điểm nóng căng thẳng nhất giữa Trung Quốc và Philippines. Động thái này có thể làm gia tăng căng thẳng tại Biển Đông.

Philippines tau Trung Quoc
Ngày 11/8/2025, Cảnh sát biển Philippines công bố hình ảnh cho thấy tại khu vực bãi cạn Scarborough, một tàu hải quân Trung Quốc (bên trái thứ nhất, phần mũi lọt vào khung hình) đã va chạm với một tàu hải cảnh Trung Quốc (bên trái thứ hai). Phía Philippines cho biết, khi sự việc xảy ra, tàu hải quân Trung Quốc đang truy đuổi tàu tuần tra của Cảnh sát biển Philippines, còn tàu hải cảnh Trung Quốc thì phun vòi rồng vào tàu của phía Philippines. (Ảnh do Cảnh sát biển Philippines cung cấp)

Quốc vụ viện ĐCSTQ tuyên bố rằng khu bảo tồn này là “một biện pháp quan trọng nhằm duy trì sự đa dạng, ổn định và bền vững của hệ sinh thái tự nhiên tại bãi cạn Scarborough”. Tuy nhiên, các nhà quan sát cho rằng mục đích thực sự là củng cố quyền kiểm soát hàng hải.

Tòa án Trọng tài Thường trực tại La Haye vào năm 2016 đã phán quyết rằng yêu sách chủ quyền rộng khắp của Bắc Kinh ở Biển Đông không phù hợp với luật pháp quốc tế, nhưng Trung Quốc từ chối công nhận và tiếp tục mở rộng hiện diện thông qua các “hoạt động vùng xám”.

Tháng trước, khu vực gần bãi cạn Scarborough đã xảy ra vụ tàu hải cảnh Trung Quốc rượt đuổi tàu cảnh sát biển Philippines, thậm chí va chạm với tàu hải quân Trung Quốc.

Philippines phản ứng: Soạn quy định đối phó hành động “vùng xám”

Cũng trong ngày thứ Tư, tờ Japan Times đưa tin trợ lý Tổng thống Philippines phụ trách các vấn đề hàng hải, ông Andres Centino, tiết lộ rằng Philippines đang soạn thảo bộ quy tắc nội bộ mới nhằm phối hợp hiệu quả hơn giữa các lực lượng tuần duyên, hải quân, cảnh sát biển và cục nghề cá, để ứng phó với các hành vi “vùng xám” của ĐCSTQ ở Biển Đông.

Ông cho biết quy định mới sẽ được công bố trước cuối năm nay, bao gồm cả quy tắc giao chiến và trường hợp được phép sử dụng vũ lực, đồng thời liên kết với Luật Biển của Philippines và Luật Tuyến đường quần đảo đã được thông qua năm ngoái.

Centino nhấn mạnh rằng các tàu nghiên cứu Trung Quốc đã tiến hành nhiều hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, và Manila cần có cách ứng phó thống nhất và rõ ràng. Ông nói thêm, một trong những mục tiêu của quy định mới là tránh leo thang xung đột:

“Chúng tôi không muốn tình hình vượt khỏi tầm kiểm soát, nhưng chúng tôi sẽ kiên quyết đáp trả các hành vi bất hợp pháp.”

Tăng cường liên minh quân sự

Philippines đồng thời tăng cường hợp tác tập trận với Mỹ, Nhật Bản và Úc, cũng như đàm phán thỏa thuận đồn trú với Canada, Pháp và New Zealand.

Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. vào năm ngoái từng cảnh báo rằng nếu công dân Philippines bị lực lượng Trung Quốc cố ý sát hại, thì hành động đó sẽ “rất gần với hành vi chiến tranh”, và khi đó Philippines có thể viện dẫn Hiệp ước phòng thủ chung năm 1951 đã ký với Hoa Kỳ.

Theo Lý Ngôn/ Epoch Times