Mỹ muốn đầu tư vào chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược của Congo

Trí Đạt
•
Thứ Bảy, 06/12/2025

Công ty Tài chính Phát triển Quốc tế Mỹ (DFC) hôm thứ Sáu (5/12) đã công bố thư bày tỏ ý định, dự kiến đầu tư vào chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược tại Congo, nhằm bảo đảm nguồn cung các loại khoáng sản có ý nghĩa sống còn đối với an ninh quốc gia của Mỹ. Đây là một trong những bước đi của chính quyền Trump nhằm đẩy nhanh việc thoát khỏi sự phụ thuộc vào Trung Quốc về các khoáng sản trọng yếu.

Bản đồ Cộng hòa Dân chủ Congo. (Nguồn: JRC, EC, CC BY 4.0, qua Wikimedia Commons)

Trong tuyên bố đưa ra ngày thứ Sáu, DFC cho biết thư bày tỏ ý định đầu tiên tập trung vào kế hoạch đầu tư cổ phần vào doanh nghiệp liên doanh giữa công ty khai khoáng nhà nước Gecamines SA của Congo và tập đoàn thương mại hàng hóa đa quốc gia Mercuria Energy Trading có trụ sở tại Thụy Sĩ. Thỏa thuận hợp tác này sẽ thúc đẩy việc thương mại hóa đồng, coban và các khoáng sản trọng yếu khác, qua đó bảo đảm an ninh cho chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược của Mỹ.

Một ngày trước khi DFC ra tuyên bố, Congo và Mỹ đã ký kết một thỏa thuận hợp tác về hạ tầng chiến lược và khoáng sản. Congo sở hữu trữ lượng dồi dào nhiều loại khoáng sản quan trọng, trong đó có đồng, coban, lithium, tantali và mangan.

Bà Tina Salama, người phát ngôn của Tổng thống Congo Félix Tshisekedi, hôm thứ Tư (3/12) cho biết với truyền thông rằng, thỏa thuận giữa Mỹ và Congo sẽ giúp “Cộng hòa Dân chủ Congo trở thành trung tâm năng lượng của châu Phi, một trung tâm hậu cần và chiến lược, đồng thời cũng là một mắt xích không thể thiếu trong chuỗi cung ứng khoáng sản trọng yếu”.

Bà Salama cho rằng thỏa thuận này có thể giúp Congo phát triển ngành khai khoáng trong nước và tạo thêm việc làm, đồng thời mang lại cho doanh nghiệp Mỹ cơ hội đầu tư vào các dự án khoáng sản, năng lượng và hạ tầng. Congo là quốc gia có diện tích lớn nhất tại khu vực hạ Sahara, sở hữu nguồn tài nguyên phong phú các kim loại chiến lược, bao gồm coban, đồng, tantali, lithium và vàng.

Theo hãng tin Bloomberg, công ty khai khoáng nhà nước Gecamines của Congo cho biết trong một tuyên bố gửi qua email rằng, “Sự hợp tác này sẽ trao cho các khách hàng cuối cùng của Mỹ quyền ưu tiên mua, giúp các doanh nghiệp Mỹ có được nguồn khoáng sản chiến lược thiết yếu đối với tăng trưởng kinh tế và năng lực cạnh tranh.”

Theo thỏa thuận quan hệ đối tác chiến lược giữa Mỹ và Congo, nước này cam kết sẽ đưa nhiều hơn các nguồn tài nguyên khoáng sản của mình ra bờ Đại Tây Dương thông qua hành lang đường sắt Lobito của Angola. Hiện tại, phần lớn hàng xuất khẩu của Congo được vận chuyển bằng đường bộ hoặc đường sắt theo hướng nam hoặc hướng đông.

Nhằm tạo thuận lợi cho việc vận chuyển khoáng sản của Congo sang Mỹ, DFC hôm thứ Sáu (5/12) cũng công bố thư bày tỏ ý định thứ hai. DFC dự định cung cấp khoản tài chính lên tới 1 tỷ USD cho Công ty Mota Engil Engenharia e Construção África S.A. của Bồ Đào Nha, nhằm hỗ trợ việc sửa chữa, vận hành và bàn giao tuyến đường sắt Dilolo–Sakania ở Congo. Dự án này sẽ kết nối với tuyến Đường sắt Đại Tây Dương Lobito của Angola, hình thành một hành lang khu vực mang tính chiến lược, qua đó mở rộng thương mại, thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân và tăng cường năng lực vận chuyển hàng hóa trọng yếu và hành khách tại khu vực Trung – Nam Phi.

“Những dự án này sẽ giúp bảo đảm an ninh cho các chuỗi cung ứng trọng yếu, mở rộng cơ hội cho khu vực tư nhân, tăng cường năng lực cạnh tranh toàn cầu của Hoa Kỳ, đồng thời hỗ trợ hòa bình, thịnh vượng và phẩm giá tại khu vực Trung Phi”, Tổng giám đốc DFC Ben Black cho biết.

Tuy nhiên, bà Tina Salama nhấn mạnh rằng các khoản đầu tư này chỉ được triển khai nếu Rwanda chấm dứt hỗ trợ cho lực lượng nổi dậy ở miền đông Congo (DRC).

Từ đầu năm đến nay, lực lượng nổi dậy M23 do Rwanda hậu thuẫn đã chiếm giữ hai trong những thành phố lớn nhất ở khu vực miền đông Congo, và gần đây hai bên lại tiếp tục giao tranh tại tỉnh Nam Kivu (South Kivu). Người phát ngôn Chính phủ Congo, Patrick Muyaya, tuyên bố: “Điều này chứng tỏ Rwanda không thực sự muốn hòa bình. Đối với chúng tôi, điều kiện tiên quyết cho hòa bình là quân đội Rwanda phải rút đi”.

Congo (DRC) và Rwanda đã ký một thỏa thuận hòa bình do Mỹ làm trung gian vào tháng Sáu năm nay tại Washington. Tổng thống Trump cho biết ông sẽ hỗ trợ hai bên chấm dứt cuộc xung đột biên giới kéo dài ba thập niên.

Theo thỏa thuận, hai nước cam kết rút quân và chấm dứt hỗ trợ cho các lực lượng vũ trang ủy nhiệm, đồng thời đồng ý thúc đẩy cơ chế hội nhập kinh tế khu vực, đặc biệt trong các lĩnh vực khoáng sản trọng yếu như coban, đồng, tantali, lithium, vàng, nhằm thu hút đầu tư nước ngoài, nhất là từ Mỹ.

Thỏa thuận này được xem là một bước đột phá quan trọng trong chiến lược an ninh và khoáng sản của Mỹ tại châu Phi. Thông qua khuôn khổ này, Washington sẽ mở rộng sự tham gia vào hoạt động khai thác khoáng sản tại Congo, đồng thời kỳ vọng qua đó làm thay đổi cục diện trước đây, khi nguồn cung đất hiếm và khoáng sản ở châu Phi chủ yếu do Trung Quốc chi phối.

Theo hãng tin Bloomberg, ngoài thỏa thuận hòa bình, Congo và Rwanda vào ngày thứ Năm sẽ ký thêm một thỏa thuận kinh tế.

Người phát ngôn chính phủ Rwanda hiện chưa đưa ra phản hồi trước đề nghị bình luận của truyền thông. Trước đó, Rwanda đã nhiều lần phủ nhận việc hỗ trợ lực lượng nổi dậy M23 và cho rằng việc triển khai quân đội tại khu vực biên giới chỉ là “biện pháp phòng vệ”.