Vệ tinh Starlink của CEO Elon Musk đã thay đổi cuộc chiến tại Ukraine ra sao?

“Chúng tôi có trên 11.000 trạm Starlink, chúng giúp chúng tôi chiến đấu hàng ngày trên mọi mặt trận”, Phó Thủ tướng Ukraine, Mykhailo Fedorov, cho hay. “Chúng tôi đã sẵn sàng, ngay cả khi không có điện, không có Internet cố định, thông qua các máy phát điện sử dụng Starlink, để thiết lập lại bất kỳ kết nối nào ở Ukraine”.

Theo các báo cáo tình báo, chỉ một giờ trước khi quân đội Nga tiến hành chiến dịch tổng lực vào rạng sáng ngày 24/2, Điện Kremlin đã tấn công thành công Viasat, nhà cung cấp vệ tinh được quân đội Ukraine sử dụng để liên lạc với lực lượng tiền tuyến. Cuộc tấn công mạng này đã làm tê liệt hệ thống liên lạc quân sự của Ukraine và ảnh hưởng tới hàng nghìn người dùng Internet khác trên khắp châu Âu.

Chính phủ của Tổng thống Zelenskyy hiểu rằng việc truy cập Internet, cho cả quân đội và dân thường, sẽ rất quan trọng khi chiến tranh xảy ra. Các binh sĩ cần phương tiện liên lạc ổn định giữa lửa khói của chiến tranh và các đoạn video ghi lại những cuộc tấn công cần được đưa trực tiếp đến điện thoại thông minh của mọi người trên toàn thế giới.

SpaceX, với mục tiêu phóng hơn 40.000 vệ tinh lên quỹ đạo thấp của Trái đất trong những năm tới, đã nhanh chóng định vị khoảng 50 vệ tinh sẵn sàng được sử dụng ở Ukraine. Tuy nhiên, quy trình phê duyệt của chính phủ đã làm chậm quá trình triển khai.

Chỉ 2 ngày sau khi Nga tấn công, vào 26/2, Phó Thủ tướng Ukraine, Fedorov, cũng là Bộ trưởng kỹ thuật số đã nhắn tin trực tiếp cho ông Elon Musk để yêu cầu khẩn cấp gửi thiết bị Starlink. Cũng chỉ khoang 2 ngày sau, lô hàng đầu tiên đã tới.

Starlink không phải là nhà cung cấp vệ tinh thương mại đầu tiên được sử dụng trên chiến trường. Quân đội Mỹ đã sử dụng các mạng riêng trong Chiến tranh vùng Vịnh lần thứ nhất, một chiến thuật đã trở thành trụ cột của các khu vực xung đột trên toàn cầu.

Nhưng vị trí của hệ thống, ở đây là mạng lưới vệ tinh quỹ đạo thấp, sẽ tạo nên khác biệt về khả năng chống lại các cuộc tấn công đến từ phía Nga.

Không giống như các vệ tinh quỹ đạo cao truyền thống bay quanh Trái Đất hàng nghìn km, lơ lửng phía trên một điểm ở mặt đất và truyền tín hiệu vô tuyến xuống, thế hệ vệ tinh quỹ đạo thấp mới dựa vào nhiều vệ tinh hoạt động trong một chùm. Cấu hình đó khiến việc làm vô hiệu hoá chúng trở nên khó khăn hơn, nếu không muốn nói là không thể, bởi bên tấn công sẽ phải xác định chính xác tất cả các vệ tinh cùng một lúc, để làm tê liệt toàn bộ hệ thống.

Starlink cũng vậy, dễ thích ứng hơn vì mã máy tính của mỗi thiết bị có thể nhanh chóng được thay đổi để phản ứng với các vụ tấn công có thể xảy ra. Hồi tháng trước, ông Musk cho biết Nga đang “tăng cường” các cuộc tấn công mạng vào hệ thống của ông và SpaceX đã nhiều lần viết lại mã để đi trước Nga một bước.

Cùng với những tiến bộ công nghệ gia tăng khác, trong đó có việc cung cấp Internet tốc độ cao, hệ thống vệ tinh của ông Musk đã thể hiện một bước thay đổi về cách thức các vệ tinh có thể được triển khai và sử dụng trong những khu vực xảy ra xung đột.

Ngay sau khi thiết bị Starlink đầu tiên đến Kyiv, ông Musk đã trao đổi nhanh với Phó Thủ tướng Ukraine, Fedorov. Ông cũng nói chuyện với Tổng thống Zelenskyy trên Zoom về việc triển khai Starlink và hứa sẽ thăm Ukraine ngay sau khi chiến tranh kết thúc.

Trong các tuyên bố công khai, công ty cho biết sẽ tài trợ cho hệ thống liên lạc vệ tinh ở Ukraine, ước tính khoảng 15 triệu USD. Bên cạnh đó, SpaceX cam kết chi trả cho tất cả các truy cập Internet, mà với những người sống ngoài Ukraine sẽ tốn 110 USD/tháng.

Đối với Alisa Kovalenko, người mới xin nhập ngũ sau khi Nga phát động chiến dịch tấn công và hiện chiến đấu với Lữ đoàn cơ giới số 92 gần biên giới Nga ở phía bắc Kharkiv, chiếc đĩa vệ tinh của cô được tặng bởi một nhóm tình nguyện viên Ukraine.

Kovalenko nói với tờ Politico qua điện thoại kết nối Starlink: “Chúng tôi sẽ không thể liên lạc được với thế giới bên ngoài nếu không có Starlink”.

Phan Anh