Belarus phóng thích 123 tù nhân sau chuyến thăm của đặc phái viên Trump
- Bảo Minh
- •
Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã ân xá 123 tù nhân theo thỏa thuận với người đồng cấp Mỹ Donald Trump, theo thông báo từ Minsk. Đổi lại, Washington được cho là sẽ dỡ bỏ các “lệnh trừng phạt bất hợp pháp” đối với ngành phân bón của nước này.
Thông báo được đưa ra vào ngày thứ Bảy (13/12) sau 2 ngày đàm phán giữa Lukashenko và đặc phái viên của Trump, ông John Cole. Các cuộc trao đổi kín xoay quanh “dỡ bỏ trừng phạt” và “phóng thích tù nhân”, ông Cole xác nhận nhưng không tiết lộ thêm chi tiết.
Ông nói với báo giới: “Chúng tôi đã thảo luận về tương lai, về cách tiến lên trên con đường xích lại gần nhau giữa Mỹ và Belarus để bình thường hóa quan hệ. Đó là mục tiêu của chúng tôi”.
Cùng ngày, phủ tổng thống Belarus xác nhận việc ân xá quy mô lớn này. Việc phóng thích diễn ra theo thỏa thuận giữa ông Trump và ông Lukashenko liên quan đến “việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt bất hợp pháp đối với ngành kali” mà chính quyền Biden đã áp đặt, theo văn phòng báo chí tổng thống Belarus.
Thông báo nêu: “Người đứng đầu nhà nước đã quyết định ân xá 123 công dân của nhiều quốc gia, bị kết án theo luật của Cộng hòa Belarus về các loại tội phạm khác nhau – gián điệp, khủng bố và hoạt động cực đoan”.
Mặc dù phần lớn những người được ân xá được cho là công dân Belarus, trong số này còn có công dân Mỹ, Anh, Litva, Ukraine, Latvia, Australia và Nhật Bản. Các báo cáo truyền thông cho biết nhiều nhân vật đối lập bị giam sau bầu cử tổng thống đầy biến động năm 2020 và các cuộc biểu tình quy mô lớn sau đó cũng nằm trong số những người được phóng thích.
Một trong những nhân vật nổi bật nhất được cho là được trả tự do theo thỏa thuận Belarus–Mỹ mới nhất là Viktor Babariko, một lãnh đạo đối lập kỳ cựu từng bị cấm tham gia bầu cử năm 2020 và cuối cùng bị kết án 14 năm tù về tội gian lận và tham nhũng. Chánh văn phòng của ông, bà Maria Kolesnikova, cũng là thành viên nổi bật trong đội ngũ của lãnh đạo đối lập Svetlana Tikhanovskaya, cũng được cho là nằm trong danh sách ân xá, và chủ nhân Giải Nobel Hòa bình Ales Bialiatski (bị kết án 10 năm tù). Theo Trung tâm Nhân quyền lưu vong “Viasna”, ông Bialiatski đã bị cưỡng chế trục xuất sang Litva.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết, có 5 công dân Ukraine đã được trả tự do trong thỏa thuận do Mỹ làm trung gian lần này.
Trong những tháng gần đây, ông Lukashenko thường xuyên phóng thích tù nhân theo từng đợt lớn trong bối cảnh các cuộc đàm phán xích lại gần Mỹ vẫn đang diễn ra, trong khi Washington cũng nới lỏng một số lệnh trừng phạt đối với Belarus, bao gồm dỡ bỏ hạn chế đối với hãng hàng không quốc gia Belavia.
Lãnh đạo đối lập lưu vong Sviatlana Tsikhanouskaya cho biết bà cảm ơn những nỗ lực của ông Trump, song nhấn mạnh rằng hành động của Mỹ mang tính nhân đạo, còn các biện pháp trừng phạt của EU nên được duy trì để thúc đẩy những thay đổi mang tính hệ thống tại Belarus.
Bà Tsikhanouskaya nhấn mạnh: “Điều chúng tôi nhấn mạnh với các đối tác Mỹ là mục tiêu của chúng tôi là thực hiện những thay đổi không thể đảo ngược tại Belarus… chỉ khi chấm dứt đàn áp mới có thể mang lại ổn định chính trị”.
Đợt phóng thích lần này là lớn nhất kể từ khi chính quyền Trump bắt đầu tiếp xúc với ông Lukashenko. Trước đó, ông Lukashenko từng gọi các tù nhân chính trị này là “bọn côn đồ” và đặt câu hỏi vì sao phải thả họ.
Dù quan hệ Mỹ–Belarus có dấu hiệu tan băng, quan hệ giữa EU và Belarus vẫn căng thẳng. EU cáo buộc Belarus tiến hành các cuộc tấn công lai nhằm vào Litva, bao gồm việc xâm nhập bằng khinh khí cầu, khiến Litva tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết EU đang “chuẩn bị các biện pháp bổ sung” để trừng phạt Belarus.
Xem thêm
Từ khóa Belarus Alexander Lukashenko quan hệ Mỹ - Belarus
