Theo nguồn tin từ quân đội Hàn Quốc hôm thứ Bảy (ngày 31/5), Hải quân nước này đã phát hiện 3 phao nổi cỡ lớn do Đảng cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) lắp đặt trên vùng biển gần kinh độ 123 độ đông, phía tây đảo Ieodo (Trung Quốc gọi là bãi đá Tô Nham) ở biển Hoàng Hải (phía Hàn Quốc gọi là Tây Hải) vào tháng 5/2023.

Embed from Getty Images

Trong ảnh là cảnh Hải quân Hàn Quốc xua đuổi tàu cá của ĐCSTQ hoạt động trái phép trong vùng biển trung lập xung quanh đảo Ganghwa, Hàn Quốc, ngày 10/6/2016. (Ảnh: Bộ Quốc phòng Hàn Quốc qua Getty Images)

Khu vực đặt phao thuộc vùng biển quốc tế nằm trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Trung Quốc.

Theo báo cáo của Hãng thông tấn Yonhap, từ năm 2018 Trung Quốc đã bắt đầu lắp đặt 10 phao nổi (rộng 3m, cao 6m) trong vùng biển tạm thời có biện pháp xử lý chung giữa Hàn Quốc và Trung Quốc (gọi tắt là PMZ) ở Hoàng Hải, với mục đích quan trắc hải dương học.

Tính cả 3 phao mới nói trên, phía Trung Quốc hiện đã lắp tổng cộng 13 phao, trong đó có một phao được đặt trong vùng biển có biện pháp tạm thời này.

ĐCSTQ tuyên bố các phao này nhằm phục vụ cho việc quan trắc khí tượng biển. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng chúng có thể được sử dụng cho mục đích quân sự, ví dụ như theo dõi hoạt động của tàu chiến và tàu ngầm Hàn Quốc, hoặc dùng làm con bài mặc cả trong các cuộc đàm phán về vùng đặc quyền kinh tế.

Báo cáo cũng cho biết trước đó ĐCSTQ từng lắp đặt một kết cấu lớn trong vùng biển tạm thời, gọi là “cơ sở nuôi trồng thủy sản biển sâu”, đồng thời khoanh vùng một phần khu vực này thành vùng cấm tàu thuyền qua lại, và thông báo sẽ tiến hành hoạt động quân sự trong tháng này.

Một quan chức Bộ Quốc phòng Hàn Quốc cho biết nước này đang giám sát chặt chẽ các hoạt động như việc ĐCSTQ dựng công trình trong vùng biển tạm thời giữa Hàn – Trung, và sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để bảo vệ chủ quyền biển.

Ngoài ra, ngày 1/5 Yonhap đưa tin, Hải quân Hàn Quốc cho biết đã tiến hành tập trận trên biển tại vùng biển phía Tây và Nam nước này hồi đầu tuần, như một phần trong nỗ lực duy trì khả năng phòng thủ.

Diễn ra tại Hoàng Hải, cuộc tập trận kéo dài 4 ngày nhằm huấn luyện đối phó với các mối đe dọa trên biển từ Triều Tiên đã bắt đầu từ hôm 28/4, với sự tham gia của khoảng 20 tàu chiến mặt nước và khoảng 12 máy bay từ Hạm đội 2 và Hạm đội 3.

Trực thăng tấn công AH-64E của Lực lượng Mỹ tại Hàn Quốc cũng tham gia diễn tập.

Theo Hải quân Hàn Quốc, cuộc tập trận tập trung vào huấn luyện binh sỹ các biện pháp đối phó với mối đe dọa từ lực lượng đặc biệt và tàu ngầm Triều Tiên, cũng như quy trình hậu cần trên biển.

Trước đó, ngày 18/3, chính phủ Hàn Quốc đã đưa ra phản đối nghiêm khắc về việc Trung Quốc gần đây tự ý lắp đặt các công trình quy mô lớn tại vùng biển tranh chấp với Hàn Quốc, đồng thời lực lượng Hải cảnh Trung Quốc còn cản trở hoạt động điều tra. Dư luận Hàn Quốc nghi ngờ rằng liệu Trung Quốc có đang cố tình tạo ra “căn cứ để tuyên bố chủ quyền” hay không.

Trong những năm gần đây, ĐCSTQ nhiều lần tự ý lắp đặt các công trình quy mô lớn trong “vùng biển tạm thời áp dụng biện pháp” (PMZ) giữa Hàn Quốc và Trung Quốc trên vùng biển Tây Hải (phía Trung Quốc gọi là Hoàng Hải), nhưng đều bị tạm dừng do sự phản đối từ phía Chính phủ Hàn Quốc. Tuy nhiên vào tháng 12 năm ngoái, cơ quan tình báo Hàn Quốc đã phát hiện qua vệ tinh trinh sát rằng ĐCSTQ lại một lần nữa lắp đặt một công trình thép di động quy mô lớn tại vùng biển này. Công trình đó có chiều rộng 50 mét và chiều cao hơn 50 mét. ĐCSTQ gọi đây là “cơ sở hỗ trợ nghề cá”. Trước đó vào tháng Tư và tháng Năm năm ngoái, ĐCSTQ cũng đã lắp đặt hai công trình tại vùng biển này.

Một nguồn tin từ Chính phủ Hàn Quốc cho biết, vào lúc 2:30 chiều ngày 26/2, Viện Khoa học và Công nghệ Hàng hải Hàn Quốc, trực thuộc Bộ Hải dương và Thủy sản, đã điều tàu nghiên cứu đại dương ONNURI (trọng tải 1.422 tấn) đến vùng biển tạm thời để kiểm tra công trình mà phía ĐCSTQ đã tự ý lắp đặt.

Tuy nhiên, khi tàu điều tra của Hàn Quốc đến cách công trình khoảng 1 km thì bị lực lượng Hải cảnh của ĐCSTQ và 3 chiếc xuồng cao su do những người mặc thường phục Trung Quốc điều khiển áp sát để ngăn chặn hoạt động điều tra. Do đó, lực lượng Hải cảnh Hàn Quốc đã lập tức điều tàu chiến đến hiện trường và đối đầu với phía Trung Quốc trong khoảng 2 giờ đồng hồ.

Tại hiện trường, phía Trung Quốc yêu cầu tàu Hàn Quốc quay trở lại, nói rằng công trình này là “trang trại nuôi trồng thủy sản”, trong khi phía Hàn Quốc khẳng định rằng họ đang tiến hành một cuộc điều tra “hợp pháp và chính đáng”. Trong lúc đối đầu, những người mặc thường phục phía Trung Quốc cầm theo dao dùng trong công việc, nhưng không có hành vi hung hăng.

Ngày 18/3, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc đã triệu tập các nhân viên liên quan tại Đại sứ quán ĐCSTQ tại Hàn Quốc để đưa ra phản đối nghiêm khắc. Một quan chức Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cho biết: “Để tránh việc các quyền lợi hợp pháp của Hàn Quốc tại Tây Hải bị ảnh hưởng, chúng tôi đang tích cực phản ứng ở cấp độ toàn chính phủ.”

Không chỉ lắp đặt công trình tại vùng biển tranh chấp, tàu chiến của ĐCSTQ còn thường xuyên ra vào các vùng biển do Hàn Quốc quản lý như Tây Hải. Theo Báo cáo về “Tình hình hoạt động của các tàu chiến nước ngoài gần bán đảo Triều Tiên trong 5 năm qua” được Bộ Quốc phòng Hàn Quốc công bố năm 2020, trong giai đoạn 2016 – 2020, số lần tàu chiến của ĐCSTQ vượt qua đường tạm thời tại vùng EEZ xuất hiện gần bán đảo Triều Tiên đã vượt quá 900 lần, đặc biệt tăng mạnh sau khi Hàn Quốc triển khai hệ thống THAAD vào năm 2017.

Hiện tại, Hàn Quốc và Trung Quốc vẫn chưa xác định đường cảnh giới trên biển tại Tây Hải (Hoàng Hải). Tuy nhiên, vào năm 2013, ĐCSTQ đơn phương xác lập kinh tuyến 124 độ Đông làm ranh giới biển giữa hai nước và yêu cầu Hải quân Hàn Quốc không được vượt qua đường này, nhưng phía quân đội Hàn Quốc đã từ chối. Nếu lấy kinh tuyến 124 độ Đông làm ranh giới, hơn 70% vùng Tây Hải sẽ thuộc quyền quản lý của ĐCSTQ— điều mà Chính phủ Hàn Quốc hoàn toàn không thể chấp nhận.

Ngày 19/3, tờ Chosun Ilbo của Hàn Quốc đã đăng bài xã luận lên án hành vi của ĐCSTQ là “hành vi côn đồ hoàn toàn phớt lờ luật pháp quốc tế”.

Bài xã luận chỉ ra rằng Hàn Quốc và Trung Quốc vẫn chưa xác định được đường cảnh giới tại Tây Hải. Ngoài việc tự ý xây dựng công trình tại vùng biển tạm thời, Trung Quốc còn đặt các phao nổi cỡ lớn. Nếu hai nước tiến hành đàm phán về đường cảnh giới, Trung Quốc (ĐCSTQ) rõ ràng sẽ lấy các công trình này làm căn cứ để khẳng định rằng khu vực liên quan là “vùng biển của Trung Quốc”, và ĐCSTQ đang thúc đẩy kế hoạch biến Tây Hải thành “nội hải” của mình — một cái gọi là “Dự án Tây Hải”.

Bài xã luận nhấn mạnh rằng việc phân định ranh giới biển giữa các quốc gia ven biển là thông lệ quốc tế và lẽ thường, nhưng ĐCSTQ lại viện cớ rằng mình có diện tích đất đai và dân số lớn hơn để đòi hỏi nhiều hơn tại Tây Hải. Hiện nay, tàu tuần tra của ĐCSTQ vẫn thường xuyên xuất hiện tại vùng biển gần đảo Baengnyeong của Hàn Quốc, tại khu vực kinh tuyến 124 độ Đông, đe dọa Hải quân Hàn Quốc không được vượt qua ranh giới đó.

Bài xã luận kêu gọi rằng để bảo vệ chủ quyền, Hàn Quốc nên lắp đặt các công trình có quy mô tương đương với Trung Quốc tại vùng biển tạm thời gần Trung Quốc hơn.