Nepal và ‘lời nguyền đỏ’: Khi Thế hệ Z đứng dậy và lịch sử đổi chiều
- Lý Ngọc
- •
Vài ngày qua, một cơn địa chấn chính trị đã xảy ra ở Nam Á: chính quyền Cộng sản Nepal sụp đổ chỉ sau một đêm, do làn sóng phản kháng mạnh mẽ từ Thế hệ Z – những người trẻ sinh ra trong thời đại internet. Sự kiện này không chỉ khiến cả thế giới sửng sốt, mà còn trở thành ác mộng thực sự đối với Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và các chính quyền thân Bắc Kinh tại châu Á.
Chế độ Cộng sản Nepal bị quét sạch chỉ trong một đêm
Sự kiện bắt đầu sau khi Thủ tướng Nepal Oli trở về từ chuyến thăm Trung Quốc và dự lễ duyệt binh của Tập Cận Bình vào ngày 3/9. Ngay sau đó, chính phủ Nepal do Đảng Cộng sản lãnh đạo đã ban hành lệnh cấm 26 nền tảng mạng xã hội, bao gồm Facebook, YouTube và X, với lý do “vi phạm quy định nhà nước”.
Tuy nhiên, quyết định này đã trở thành “giọt nước tràn ly”. Người dân – đặc biệt là giới trẻ – coi đây là hành động bóp nghẹt tự do, xâm phạm đời sống tinh thần. Chỉ trong vài giờ, cuộc cách mạng Thế hệ Z nổ ra và lan nhanh khắp cả nước. Người biểu tình đốt trụ sở Đảng Cộng sản Nepal, phá hủy Quốc hội, Cung điện Singh Durbar (trụ sở chính phủ), Tòa án Tối cao và tư dinh của các lãnh đạo cấp cao.
Thậm chí, chân dung của Tập Cận Bình trong các cơ quan nhà nước cũng bị xé và ném vào lửa – hành động mang tính biểu tượng đầy thách thức với Bắc Kinh.
Cuộc nổi dậy diễn ra dữ dội. Cựu Phó Thủ tướng Poddar bị người dân đánh đập và ném xuống sông. Nhà riêng của các lãnh đạo cấp cao bị lục soát, phát hiện hàng núi tiền mặt và tài sản xa hoa. Một số quan chức chạy trốn bằng trực thăng, có người không kịp lên máy bay, bị treo lơ lửng giữa không trung bằng dây – hình ảnh như trong phim hành động. Vợ của cựu Thủ tướng Khanal thiệt mạng trong hỗn loạn.
Tập đoàn truyền thông lớn nhất Nepal, Kantipur TV, bị đốt phá, buộc phải đóng cửa toàn bộ nền tảng kỹ thuật số, bao gồm tờ The Kathmandu Post. Các tổ chức thân chính phủ không còn khả năng phản kháng.
Lý do khiến chế độ Cộng sản Nepal sụp đổ: Xem nhẹ Thế hệ Z
Điều dẫn đến sự sụp đổ chớp nhoáng là thế hệ Z, những người trẻ sinh từ cuối thập niên 1990 đến đầu 2010. Họ là “người bản địa kỹ thuật số” – lớn lên cùng điện thoại thông minh, mạng xã hội và tư duy tự do. Việc cấm mạng xã hội đồng nghĩa với việc tước đoạt môi trường sống tinh thần của họ.
Chính phủ có thể bóc lột kinh tế, nhưng không thể lấy đi quyền được kết nối, chia sẻ và tự thể hiện. Và khi giới trẻ cảm thấy bị “giết chết về tinh thần”, họ vùng lên. Ông Oli không hiểu điều đó, và phải trả giá.
Kết cục “lời nguyền Bắc Kinh”: Từ Nepal đến khắp châu Á
Sự kiện Nepal được ví như “lời nguyền đỏ” – bất kỳ chính trị gia nào thân thiết quá mức với Bắc Kinh đều sớm gặp kết cục bi thảm.
Ông Oli là ví dụ điển hình: trở về từ Trung Quốc chưa đầy 48 giờ, chính phủ của ông sụp đổ hoàn toàn.
Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto bất chấp biểu tình trong nước, vẫn đến Bắc Kinh dự duyệt binh. Người dân phản đối mạnh mẽ sau vụ cảnh sát cán chết tài xế công nghệ và tình trạng bất bình đẳng nghiêm trọng. Cuộc khủng hoảng chính trị tại Indonesia đang âm ỉ.
Putin cũng vội vàng sang Bắc Kinh, dù trong nước đang có biểu tình. Về nước, ông lập tức cách chức 5 bộ trưởng, xóa đặc quyền quốc hội – động thái được cho là học theo mô hình kiểm soát của ĐCSTQ.
Tổng thống Serbia Vučić – người duy nhất ở châu Âu dự lễ duyệt binh Bắc Kinh – cũng đang đối mặt với làn sóng sinh viên biểu tình dữ dội tại Belgrade. Sau đó, ông đã ca ngợi Tập Cận Bình và Đảng Cộng sản, nói rằng: “Đây không chỉ là sự kiện gây sốc, mà còn là cảm giác an toàn mà Trung Quốc mang lại cho thế giới!”. Ông gọi Trung Quốc là “quê hương thứ hai” của người Serbia, nhưng người dân không nghĩ vậy.
Bangladesh: Người chị “thân Tập” cũng bị lật đổ
Tháng 7 năm ngoái, Thủ tướng Bangladesh Sheikh Hasina đến Bắc Kinh, ca ngợi Tập Cận Bình. Chỉ một tháng sau, bà bị lật đổ và chạy trốn sang Ấn Độ bằng trực thăng. Sự kiện bắt nguồn từ cuộc biểu tình ôn hòa của sinh viên phản đối hệ thống hạn ngạch tuyển dụng bất công.
Bà Hasina điều quân đội đàn áp, gây ra hơn 1.500 người chết và 25.000 người bị thương. Hiện bà đang bị truy tố về tội ác chống lại loài người.
Bangladesh và Nepal – một lệnh cấm mạng xã hội, một hệ thống hạn ngạch bất công – đều tạo ra các cuộc cách mạng màu do Thế hệ Z lãnh đạo, kết thúc với việc lật đổ chính quyền thân cộng sản.
Bà Sushila Karki – Sự trở lại của biểu tượng công lý?
Ngày 12/9, Tổng thống Nepal tuyên bố bổ nhiệm bà Sushila Karki – cựu Chánh án Tòa án Tối cao – làm Thủ tướng lâm thời. Đây là người phụ nữ đầu tiên từng giữ vị trí Chánh án tối cao của Nepal, nổi tiếng với thái độ không khoan nhượng với tham nhũng.
Bà Karki từng bị luận tội năm 2017 chỉ vì bác bỏ quyết định bổ nhiệm một cảnh sát bị cáo buộc tham nhũng. Đó là lúc các đảng Cộng sản và Maoist tại Nepal hợp lực để hạ bệ bà, với sự hậu thuẫn ngầm từ Bắc Kinh. Giờ đây, bà đã trở lại trong sự ủng hộ mạnh mẽ của Thế hệ Z và người dân.
Thế hệ Z – Kẻ thù mà Bắc Kinh sợ hãi nhất
Điều khiến ĐCSTQ lo lắng không phải là chính biến ở Nepal hay Bangladesh, mà là khả năng “virus dân chủ” này lan sang Trung Quốc. Với hơn 400 triệu người trẻ thuộc Thế hệ Z, Trung Quốc là nơi có tiềm năng bùng nổ mạnh mẽ nhất – nếu giới trẻ thức tỉnh và hành động như Nepal.
Từ chặn mạng xã hội, kiểm soát thông tin đến đàn áp tự do – các công cụ mà Bắc Kinh từng dùng để kiểm soát xã hội có thể phản tác dụng trong thời đại mà mọi hình ảnh và thông tin lan truyền chỉ trong vài phút.
Khi thế hệ trẻ nắm lấy vận mệnh
Từ Bangladesh, Nepal đến Indonesia, Serbia – làn sóng phản kháng đang lan rộng. Chế độ độc tài không còn là “chế độ vĩnh cửu”. Khi Thế hệ Z đứng dậy, họ không chỉ muốn thay đổi chính quyền, mà là thay đổi cả cách vận hành của xã hội.
Bắc Kinh có thể tiếp tục tổ chức duyệt binh, dựng cờ, treo ảnh lãnh tụ – nhưng liệu những hình thức đó còn đủ sức mê hoặc giới trẻ? Hay chính nó sẽ trở thành biểu tượng lỗi thời, khiến những lãnh đạo như Oli, Hasina hay Vučić ngã ngựa?
Nepal đã chứng minh: Một dân tộc nhỏ, nếu dũng cảm, vẫn có thể lật đổ quyền lực to lớn nhất.
Xem thêm
