Lý do mà thế giới nên cảnh giác với virus Nipah

Năm 2018, bang Kerala (miền nam Ấn Độ) đã từng đánh bại virus Nipah đầy nguy hiểm. Ba năm sau, khu vực này lại ghi nhận ca nhiễm chủng virus trên tại thời điểm mà Kerala vẫn đang bị hoành hành bởi COVID-19 với khoảng 4.000.000 trường hợp nhiễm bệnh kể từ khi bắt đầu đại dịch.

Virus Nipah đang trở thành tâm điểm chú ý sau khi xuất hiện những thông tin về cậu bé 12 tuổi thiệt mạng do nhiễm chủng virus này hôm 5/9 vừa qua tại quận Kozhikode thuộc bang Kerala. Cậu bé được đưa vào một bệnh viện tư nhân sau khi bị sốt cao và gặp các triệu chứng như viêm não.

Mặc dù việc tìm cách ngăn ngừa và điều trị các trường hợp nhiễm virus Nipah đã có những tiến bộ nhất định, nhưng chủng virus này vẫn là một mối quan tâm, không chỉ ở Ấn Độ mà còn trên toàn thế giới.

Tiến sĩ Stephen Luby, giáo sư về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Stanford, cho hay rằng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã xếp Nipah vào loại “virus đáng lo ngại” đối với các dịch bệnh trong tương lai.

Tiến sỹ Luby cho biết virus Nipah không có khả năng lây truyền như một số loại virus khác. Đôi lúc có những trường hợp virus Nipah siêu lây lan truyền bệnh cho nhiều người, nhưng tỷ lệ lây truyền trung bình là chưa đến 1 người/trường hợp nhiễm bệnh.

“Tuy nhiên, có nguy cơ xuất hiện một chủng mới với khả năng lây truyền từ người sang người cao hơn và nó có thể tạo ra một đợt bùng phát dịch bệnh kinh hoàng. Thực tế, do 70% những người bị nhiễm virus Nipah đã tử vong, một chủng mới như vậy có thể sẽ gây ra một đại dịch tồi tệ nhất mà nhân loại từng phải đối mặt”, ông Luby chia sẻ.

Nipah vẫn là chủng virus bí ẩn

Sau trường hợp tử vong của cậu bé 12 tuổi, giới chức y tế công cộng Ấn Độ đã nhanh chóng truy vết bạn bè, thành viên gia đình và các nhân viên y tế từng tiếp xúc với cậu bé. Kết quả là, có 251 người được xác định đã tiếp xúc với cậu bé và hiện đã được cách ly, trong đó có 30 người thân trong gia đình; 11 mẫu từ những người tiếp xúc gần đã được gửi đi xét nghiệm vào ngày 8/9 và đều có kết quả âm tính. Tuy nhiên hiện vẫn chưa rõ cậu bé này đã nhiễm virus Nipah như thế nào.

Tiến sĩ Thekkumkara Surendran Anish, phó giáo sư về y học cộng đồng tại Trường Cao đẳng Y tế Chính phủ ở Thiruvananthapuram, cho biết: “Thực sự rất khó để xác định nguyên nhân gây bệnh cho cậu bé. Bệnh nhân bị quá nặng và không thể cho chúng tôi biết cậu bé đã ăn hoặc làm những gì. Đó là lý do tại sao tất cả chỉ là suy đoán mà thôi”.

Với 2 chủng Nipah đã từng gặp cho đến nay, một chủng có nguồn gốc tại Malaysia vào năm 1999 và chủng thứ 2 có nguồn gốc từ Bangladesh, lợn và dơi ăn quả được cho là vật chủ trung gian. Theo ông Anish, một giả thuyết có thể xảy ra là những người bị nhiễm bệnh [ở Kerala] đã ăn thức ăn hoặc trái cây bị nhiễm nước bọt hoặc phân của dơi.

“Chúng tôi hiểu rất rõ về cách virus Nipah di chuyển từ dơi ăn quả sang người. Dơi bị thu hút bởi nhựa cây chà là sống được thu hoạch vào mùa đông. Khi người ta uống nhựa cây chà là sống đã bị dơi làm nhiễm bẩn, họ có nguy cơ nhiễm virus Nipah”, Tiến sỹ Luby cho biết.

WHO gọi đồ uống này là “nguồn lây có khả năng” làm bùng phát dịch bệnh do virus Nipah gây ra trên người ở Ấn Độ và Bangladesh.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, những lo ngại trái cây là nguyên nhân làm nhiễm bệnh chỉ là suy đoán thuần túy và không có bằng chứng xác minh điều này.

Người nhiễm virus Nipah có tỷ lệ sống sót ở mức thấp

Mặc dù những người nhiễm virus Nipah có thể phục hồi, nhưng tỷ lệ tử vong lại khá cao.

Năm 2018, khi Nipah lần đầu tiên xuất hiện ở bang Kerala, chỉ có 2 trong số 19 người nhiễm virus sống sót. Khi dịch bệnh phát hiện trở lại vào năm 2019, bệnh nhân là một người đàn ông 23 tuổi, nhưng việc cách ly nhanh chóng đã ngăn chặn virus lây lan sang những người khác trong cộng đồng. Bệnh nhân này cũng sống sót.

“Với COVID-19, bạn dễ truyền bệnh nhất trước khi các triệu chứng bắt đầu xuất hiện. Một khi các triệu chứng xuất hiện, khả năng lây nhiễm sang người khác sẽ sụt giảm đi. Nhưng điều này không đúng với virus Nipah. Khi các triệu chứng xuất hiện, bạn mới bắt đầu lây lan virus”, Tiến sỹ Anish cho biết.

Ông cho hay thêm rằng ở những khu vực dễ bị nhiễm virus Nipah như Bangladesh, Malaysia, Ấn Độ và Singapore, nhận thức được điều này sẽ là việc rất hữu ích.

Có khả năng virus Nipah đang lây lan sang những khu vực khác

Một số chuyên gia nhận định rằng nhiều khả năng các bang khác của Ấn Độ cũng có thể đang bị ảnh hưởng bởi virus Nipah. “Kerala không thể là điểm nóng duy nhất. Có thể hệ thống y tế ở các bang khác không thể phát hiện được các trường hợp nhiễm bệnh”, ông Aravindan, cựu giáo sư về bệnh lý học tại Trường Cao đẳng Y tế Kozhikode cho biết.

Ông Aravindan cũng lo ngại về khả năng lây lan dịch bệnh do virus Nipah trong tương lai. Gen trong virus có thể đã bị thay đổi, qua đó xuất hiện nhiều vật chủ hơn chứ không chỉ các loài dơi và những điều này khiến cho virus dễ dàng lây truyền sang người hơn. Ông cho biết thêm rằng virus Nipah có thể trở thành một vấn đề toàn cầu tương tự như COVID-19.

“Chừng nào chúng ta còn chưa biết rõ về loại virus này thì không thể loại trừ khả năng bùng phát dịch bệnh”, ông Anish cho hay.

Theo NPR,

Phan Anh

Xem thêm: