Sức khỏe tâm thần ở trẻ em đang ở mức báo động
- Tú Liên
- •
Áp lực học tập, thiếu sự hỗ trợ và quan tâm từ gia đình đang là mối lo ngại lớn gây ra các vấn đề sức khỏe tâm thần đáng báo động ở trẻ em. Các chuyên gia nhấn mạnh cha mẹ và trường học cần đồng hành, hỗ trợ tâm lý và tạo môi trường học tập lành mạnh để giúp các em phát triển tốt nhất. 
Vào sáng ngày hôm qua (13/3), Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã tổ chức hội thảo cảnh báo về vấn đề sức khỏe tâm thần ở hầu hết các em học sinh. Nghiên cứu được trình bày trong hội thảo cho thấy có hiện tượng gia tăng tỷ lệ trẻ gặp vấn đề sức khỏe tâm thần ở nhóm học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông. Có nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là do áp lực trong học tập. Năm 2021, tỷ lệ trẻ gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần là 13%. Con số này tăng dần theo các năm, năm 2022 là 21,7% và năm 2024 là 25,02%.
Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Thuận, giám đốc Trung tâm nghiên cứu Tâm lý học và Giáo dục học tại Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, áp lực này đến từ cả thầy cô, cha mẹ và bản thân các em học sinh. Thầy cô và cha mẹ thường đặt kỳ vọng và niềm tin mong các em đạt kết quả tốt, nhưng đôi khi lại vượt quá khả năng của các em. Đồng thời, bản thân các em cũng tự đặt ra áp lực phải đạt thành tích cao. Vì vậy, nhóm học sinh khá giỏi lại thường gặp các vấn đề sức khỏe tâm thần hơn.
Hậu quả của áp lực học tập nguy hiểm như thế nào?
1. Tổn hại sức khỏe tâm thần
– Căng thẳng: Áp lực học tập kéo dài có thể dẫn đến tình trạng căng thẳng mãn tính, khiến các em cảm thấy mệt mỏi và kiệt quệ tinh thần.
– Lo âu, trầm cảm: Áp lực quá mức có thể làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý như lo âu, trầm cảm, thậm chí có thể dẫn đến suy nghĩ tiêu cực hoặc tự làm hại bản thân.
Gần đây, Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận một trường hợp học sinh có hành vi tự gây thương tích do áp lực từ gia đình và trường học. Em học sinh đã mang theo dao lam trong cặp và tự rạch vào da mình mỗi khi buồn chán để xoa dịu nỗi đau tinh thần. Đây thực sự là một lời cảnh báo và là một tín hiệu cần được lắng nghe. 
– Suy giảm động lực học tập: Khi bị áp lực quá lớn, người học dễ mất hứng thú, không còn động lực phấn đấu và cảm thấy việc học trở thành gánh nặng.
2. Suy giảm sức khỏe thể chất
– Rối loạn giấc ngủ: Căng thẳng và áp lực học tập có thể gây mất ngủ, khó ngủ hoặc ngủ không sâu giấc, khiến cơ thể trẻ suy nhược.
– Mệt mỏi, suy nhược cơ thể: Việc thức khuya, học tập quá mức khiến cơ thể thiếu nghỉ ngơi, dẫn đến suy giảm miễn dịch và dễ mắc các bệnh như cảm cúm, đau đầu.
– Các vấn đề tiêu hóa: Áp lực kéo dài có thể gây rối loạn tiêu hóa như đau dạ dày, chán ăn hoặc ăn uống không điều độ.
3. Giảm khả năng học tập
– Giảm hiệu suất học tập: Căng thẳng khiến khả năng tập trung, ghi nhớ và tư duy bị suy giảm, dẫn đến kết quả học tập kém hơn.
– Thiếu sáng tạo và linh hoạt: Khi chịu áp lực quá lớn, não bộ bị ức chế, làm giảm khả năng tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề.
4. Phá vỡ các mối quan hệ xã hội
– Xa cách bạn bè, gia đình: Áp lực học tập, cạnh tranh khiến người học dành quá nhiều thời gian cho việc học, ít tương tác với những người xung quanh, dẫn đến cô lập xã hội.
– Xung đột gia đình: Sự kỳ vọng quá mức từ gia đình có thể gây ra mâu thuẫn, làm rạn nứt tình cảm giữa cha mẹ và con cái.
Chúng ta cần làm gì để giảm áp lực cho các em học sinh?
Cha mẹ, thầy cô, xã hội đều muốn những người con, những em học sinh và những thế hệ tương lai có thể học tập tốt, thành công trong cuộc sống, nhưng làm thế nào mới là tốt nhất?
1. Đối với cha mẹ
Cha mẹ cần nắm rõ năng lực, sở thích và thấu hiểu cảm xúc của con. Cha mẹ không nên biến ước mơ của mình thành mục tiêu cho con trẻ. Và không phải đứa trẻ nào cũng sẽ trở thành “thần đông”. Cha mẹ hiểu và bằng lòng với năng lực của con mình.
Hãy cùng con khám phá ra sở thích và sở trường để con có thể phát triển một cách tối ưu. Đồng thời dành nhiều thời gian hơn để khuyến khích con chia sẻ những khó khăn trong học tập hoặc trong các mối quan hệ ở trường. Đó chính là sự trợ giúp hiệu quả nhất mà cha mẹ có thể làm khi đồng hành cùng con. Chắc chắn, khi được cha mẹ thấu hiểu, con sẽ trở thành một đứa trẻ vui vẻ và đạt được những thành tích tốt nhất trong khả năng của mình.
Nghiên cứu cho thấy, việc cha mẹ tham gia các hoạt động ở trường học cùng con và giao tiếp với giáo viên nhiều hơn có thể giúp nâng cao thành tích học tập và cải thiện kỹ năng xã hội của học sinh tiểu học.
2. Đối với bản thân các em học sinh
Để cân bằng được việc học tập, các em học sinh nên:
– Quản lý thời gian hợp lý, cân bằng giữa học tập và nghỉ ngơi. Giảm thời gian dùng màn hình và giao tiếp trên mạng xã hội. Việc sử dụng mạng mã hội quá nhiều có thể dẫn đến những rối loạn trong não bộ, gây ra các vấn đề về mắt, đồng thời làm giảm khả năng tự tin khi theo đuổi những “hình mẫu” ảo không thực tế.
– Tâm sự với gia đình, bạn bè hoặc chuyên gia tâm lý khi cảm thấy quá tải.
– Tập luyện và gia tăng các hoạt động ngoài trời để cải thiện sức khỏe và giải tỏa căng thẳng.
– Nên đặt mục tiêu thực tế, tránh tạo áp lực học tập quá lớn cho bản thân. Các em hãy thử khám phá điều bản thân thích nhất và làm tốt nhất có thể.
Ngoài những điều trên, các chuyên gia cũng cho rằng các cấp quản lý cao hơn cần ngăn chặn bệnh thành tích để tránh việc giáo viên đặt áp lực lên học sinh.
Xem thêm
Từ khóa sức khoẻ tâm thần áp lực học tập
