Sau 5 tháng trời tốn kém bao nhiêu tiền bạc súng đạn và xương máu để đánh chiếm được một phần lãnh thổ miền quê gần biên giới thuộc tỉnh Kursk của Nga, thì nay quân đội thương tàn về thân thể (bloodied) và sa sút về tinh thần (demoralized) khi đối mặt với nguy cơ bại trận, tiếp tục trả đất dần dần về tay người chủ ban đầu Liên bang Nga, theo AP báo cáo hôm Thứ Bảy. Trong khi đó, nội bộ giới chức Kiev không thống nhất, khi một số người muốn tiếp tục giữ phần lãnh địa đó bằng mọi giá, trong khi một số người khác cho rằng thậm chí từ đầu lẽ ra không nên tiến hành chiến dịch Kursk này.

241229KurskAP1
AP báo cáo (28/12/2024) về Ukraine tiếp tục mất thêm đất tại tỉnh Kursk về chủ nhân nguyên gốc là Liên bang Nga.

Chiến trường Kursk khốc liệt tới mức một số chỉ huy đã bỏ mặc xác chết của đồng đội, truyền tin nội bộ thì chậm chạp khiến gia tăng tử vong một cách không hợp lý, và chiến trường đã lâm vào tình huống tiến thoái lưỡng nan — AP đưa tin rằng 7 chiến binh và sỹ quan đã nói với AP ý như vậy, với điều kiện giấu tên.

Hồi đầu tháng 8, Kiev đã tiến hành đột kích chớp nhoáng và thành công chóng vánh vào Kursk, một tỉnh của Nga giáp với biên giới Ukraine, tỉnh nông thôn đất rộng người thưa, hầu như không có gì đặc biệt, ngoài nhà máy điện nguyên tử, nơi mà quân Nga phòng thủ chặt chẽ. AP cũng lặp lại điều của rất nhiều phân tích khác, rằng nhân tố bất ngờ khi Nga không thể bố trí phòng thủ dày đặc suốt toàn biên giới rất dài của mình, đã là nguyên nhân khiến Kiev thành công. Theo báo cáo của phe Ukraine, thì họ chiếm được 984 km2.

Hồi đầu chiến dịch Kursk, khi 20% lãnh thổ Ukraine đã nằm trong tay quân Nga, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, bất chấp những tiếng nói trái chiều, đã tiến hành cuộc đột kích này, và hùng hồn nói rằng thắng lợi vang dội ở Kursk sẽ giúp ông có lợi trên bàn đàm phán với Nga về sau này, nếu điều đó xảy ra.

AP viết rằng 5 quan chức Ukraine và phương Tây làm việc ở Kiev đã cho hãng tin AP biết với điều kiện giấu tên rằng đó là một canh bạc, rằng ông Zelensky đang đánh cược bằng sự an nguy của 1.000 km chiến tuyến phía Đông Ukraine.

Kết quả? Thực tế thì hiện nay Ukraine đang thua cả ở Kursk lẫn ở chiến tuyến phía Đông. 40% đất đã chiếm ở Kursk nay đã trở lại tay người Nga.

Kursk là lãnh thổ Nga, nơi người Nga sinh sống, đất rộng người thưa, quân nước ngoài vào đóng đồn ở đó sẽ không được nhân dân địa phương ủng hộ, chiếm thì dễ nhưng trụ lại phòng thủ thì khó. Việc quân Ukraine chiếm đóng nơi đó, là khác về bản chất với việc quân Nga chiếm đóng phần lãnh thổ phía Đông Ukraine, nơi mà hiện nay đã được sáp nhập vào bản đồ của Liên bang Nga. Nhân dân nơi đó là có tỷ lệ lớn người gốc Nga. Kể từ 2014, nhân dân nơi đã không thừa nhận chính quyền Kiev, sau vụ đảo chính Maidan 2014.

“Theo cách người ta nói, chúng tôi đã chọc phải tổ ong. Chúng tôi đã khuấy lên một điểm nóng mới,” Stepan Lutsiv nói. Ông là một sỹ quan cao cấp ở Lữ đoàn Nhảy dù Đột kích số 95.

Từ đột kích trở thành chiếm đóng

AP cho rằng, đây là một vụ đột kích theo ý tưởng ban đầu, nhưng sau được Kiev biến thành một chiến dịch chiếm đóng.

“Chúng ta đang làm nên lịch sử, khi cả thế giới chứng kiến chúng ta làm điều mà không ai làm được kể từ Đại Thế chiến II,” một sỹ quan chỉ huy đã nói như vậy trong bối cảnh công khai, khi ngụ ý rằng Ukraine đã thành công xâm lược được một phần nước Nga.

Tuy nhiên, AP đưa tin rằng, chính ông ta đã dùng giọng điệu khác khi nói chuyện riêng: “Tôi cảm thấy điều này thật điên rồ. Tôi thật không hiểu nổi tại sao lại thế.”

Theo AP quân Nga gây áp lực mạnh tại chiến trường Kursk kể từ đầu tháng trước, và họ đã đạt được thắng lợi nhanh chóng.

Tuy không công bố số quân thiệt mạng từ phía Ukraine, nhưng AP dẫn nguồn một sỹ quan nói rằng một nửa số quân mà ông chỉ huy đã bị loại khỏi vòng chiến đấu vì tử vong hoặc thương tật.

Truyền thông cả hai phe, Nga và Ukraine, đều không công bố con số đúng đắn về thương vong của chính mình, đồng thời thường xuyên khai khống số thương vong của đối phương.

Lần này, Ukraine cho hay họ đang phải đối mặt với 50.000 quân Nga tại chiến trường Kursk. Ngoài ra còn có khoảng 11.000 quân Bắc Triều Tiên, theo nguồn tin của ông Zelensky công bố nhiều lần, nhưng vẫn chưa có được bằng chức minh xác nào.

Lần gần đây nhất, kênh truyền tin của ông Zelensky nói đã bắt sống được một số quân lính Bắc Triều Tiên, nhưng mà, tù binh đã không tiếp tục sống sót sau khi bị bắt. Theo kênh truyền tin của Zelensky thì Bắc Triều Tiên đã bị mất đi 3.000 quân. Đó là điều mà ông Zelensky công bố hôm Thứ Hai.

Theo AP dẫn lời miêu tả của các chỉ huy, thì vấn đề truyền thông liên lạc nội bộ cũng có trục trặc.

“Họ không biết được quân mình đang ở đâu, quân địch đang ở đâu, chỗ nào đang kiểm soát, chỗ nào không,” một sỹ quan chỉ huy cấp trung đội nói với AP.

Trong chiến trường tình huống đó, bỏ vị trí và trốn chạy nhiều khi là lựa chọn bảo vệ mạng sống của mình. “Những quân nhân nào trụ vững vị trí của mình đến cuối, thường kết thúc trong tình trạng MIA,” và cho biết rằng trong 4 tháng chiến đấu vừa qua, ít nhất 20 xác đồng đội cùng đơn vị của ông đã bị bỏ mặc ở chiến trường.

MIA (missing in action) nghĩa là mất tích khi làm nhiệm vụ. Tại Ukraine hiện nay, thay vì tuyên bố là đã chết khi làm nhiệm vụ (killed in action), và lập tức thanh toán các khoản trợ cấp tương ứng cho gia đình của quân nhân hy sinh, thì có một số trường hợp được miêu tả là MIA.

Tiến thoái lưỡng nan

Các chiến binh Ukraine phản ánh với AP rằng trên thực tế họ không được chuẩn bị thích đáng khi đối mặt với tình huống quân Nga tập trung lực luợng đánh tới: Quân Ukraine phản công thì không nổi, mà rút lui thì không xong.

“Không có lựa chọn nào khác. Chúng tôi sẽ chiến đấu, bởi vì nếu chúng tôi rút lui về qua biên giới, thì họ (quân Nga) sẽ không dừng lại, và họ sẽ tiếp tục tiến theo,” một sỹ quan chỉ huy nói với AP.

Đánh không nổi thoái không xong thì làm thế nào? Thì tiêu hao! AP cho hay rằng bằng vào sự tiêu hao của chính mình, quân Ukraine đang gây thiệt hại cho quân Nga hàng ngày.

Tổng Tham mưu của Ukraine đã truyền đạt bằng một văn bản với AP rằng họ đảm bảo cung cấp “mọi thứ cần thiết” cho chiến trường Kursk, để các chiến binh có thể hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu, gây thiệt hại cho quân địch. Cũng có nhận định từ Ukraine rằng vũ khí tầm xa của phương Tây đã phát huy tác dụng tốt khi kiềm hãm quân Nga và Bắc Triều Tiên. Trước đó một số chuyên gia (gồm cả của Mỹ) đã nói rằng vũ khí chiến thuật chi phí cao (tầm vài triệu USD cho 1 quả ATACMS của Mỹ hoặc Storm Shadow của Anh/Pháp), cho nên vũ khí chiến thuật đó không phù hợp cho chiến tranh tiêu hao ở Kursk.

AP báo cáo rằng không phải quan chức nào của Ukraine cũng cho rằng chủ trương chiến đấu ở Kursk là một chủ trương hay.

“Tất cả quân đội đều đang nghĩ rằng Donbass đã đơn thuần là bị bán rẻ,” một sỹ quan chỉ huy cấp trung đội than thở khi nói về việc chính quân Ukraine phải phân tán sang Kursk đã làm yếu đi khả năng phòng thủ ở chiến tuyến phía Đông, Donbass.

Như tin đã đưa, Cựu Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko cũng là một trong những người mà ngay từ hồi tháng 8 đã cho rằng Zelensky chia binh sang đột kích ở Kursk là một sai lầm chiến lược.

Trong phỏng vấn truyền hình công bố hôm Thứ Năm, ông Poroshenko đã nói thẳng rằng trong tình huống chiến tranh thì không nên tiến hành bầu cử, vì trong tình trạng thiếu đoàn kết hiện nay mà bầu cử thì sẽ làm “hủy hoại quốc gia”. Nhưng mà, tuy không bầu cử, nhưng cần cải cách bộ máy chính phủ, và theo ông, chính phủ nên giao cho “những người chuyên nghiệp, chứ không phải những người nghiệp dư, vốn là những người chỉ biết chạy theo vận động ủng hộ từ dân chúng và những người viết kịch bản phim truyền hình” (ông là ám chỉ Zelensky).

Ông Poroshenko là người lên nắm chính quyền sau cuộc đảo chính Kiev 2014 do Mỹ hậu thuẫn, điều mà được phương Tây miêu tả là cách mạng Nhân Phẩm. Thời ông làm tổng thống cũng là khi mà phía Đông và phía Nam Ukraine không chấp nhận chính quyền Kiev. Cùng năm 2014 khi ông lên nắm quyền, bán đảo Crimea được sáp nhập vào bản đồ Liên bang Nga.

Nhật Tân