Ông Trump dự đoán chính phủ Hoa Kỳ rất có thể sẽ đóng cửa vào ngày 1/10
- Lý Ngọc
- •
Tổng thống Donald Trump cảnh báo khả năng chính phủ Mỹ sẽ phải đóng cửa vào ngày 1/10 do bế tắc giữa hai đảng về ngân sách. Phát biểu tại Phòng Bầu dục ngày 19/9, ông nói rằng mặc dù đang tiếp tục đàm phán với đảng Dân chủ, “chính phủ có thể sẽ đóng cửa trong một khoảng thời gian”.
Cảnh báo này được đưa ra trong bối cảnh cả hai đảng đều từ chối các đề xuất ngân sách tạm thời của đối phương. Điều này khiến Quốc hội không thể đạt được một thỏa thuận chung nhằm duy trì hoạt động của chính phủ sau ngày 30/9 – thời điểm năm tài khóa kết thúc.
Hai dự luật ngân sách – đều thất bại tại Thượng viện
Trước đó cùng ngày, Hạ viện do đảng Cộng hòa kiểm soát đã thông qua dự luật chi tiêu tạm thời với tỷ lệ 217-212. Dự luật kéo dài tài trợ cho chính phủ thêm 7 tuần, đến ngày 21/11, đồng thời tăng 88 triệu USD cho an ninh các cơ quan công quyền, bao gồm cả Tòa án Tối cao và Quốc hội, sau vụ ám sát nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk.
Tuy nhiên, dự luật này không vượt qua Thượng viện với tỷ lệ phiếu 44-48. Một đảng viên Dân chủ – John Fetterman (Pennsylvania) – bỏ phiếu thuận, trong khi hai thượng nghị sĩ Cộng hòa – Rand Paul (Kentucky) và Lisa Murkowski (Alaska) – bỏ phiếu chống.
Ngược lại, dự luật cạnh tranh của đảng Dân chủ cũng thất bại với tỷ lệ 47-45, không đạt ngưỡng 60 phiếu cần thiết để được thông qua. Kết quả này hoàn toàn theo đường lối đảng phái. 7 thượng nghị sĩ Cộng hòa đã vắng mặt.
Tranh cãi giữa hai đảng tại Thượng viện
Lãnh đạo hai đảng tại Thượng viện đều đổ lỗi cho đối phương. Đảng Dân chủ cáo buộc phía Cộng hòa không hợp tác, cố tình lồng ghép các nội dung không liên quan vào dự luật. Trong khi đó, đảng Cộng hòa cho rằng đảng Dân chủ đã sử dụng dự luật ngân sách như một phương tiện để thúc đẩy các chính sách cánh tả như bảo hiểm y tế hay truyền thông công cộng.
Thượng nghị sĩ John Thune (Cộng hòa – South Dakota) gọi dự luật Cộng hòa là “giải pháp lưỡng đảng, ngắn hạn và cần thiết” để kéo dài tài trợ cho chính phủ trong khi đàm phán chi tiêu dài hạn tiếp tục. Ông chỉ trích đảng Dân chủ vì đưa vào dự luật các điều khoản chi tiêu mà ông cho là mang tính chính trị và không thiết thực.
Dự luật của đảng Dân chủ đề xuất chi tiêu chính phủ tạm thời lên tới 1,5 nghìn tỷ USD. Trong đó có 350 tỷ USD để gia hạn vĩnh viễn các khoản trợ cấp thuế trung lưu theo Obamacare và đảo ngược gần 1.000 tỷ USD cắt giảm Medicaid mà Cộng hòa từng đề xuất. Ngoài ra, dự luật cũng khôi phục tài trợ cho NPR, PBS, và các chương trình nghiên cứu y tế.
Đảng Dân chủ phản đối việc cắt giảm và cáo buộc “lạm quyền”
Lãnh đạo Thượng viện đảng Dân chủ, Chuck Schumer (New York), tuyên bố đảng ông sẽ không ủng hộ bất kỳ thỏa thuận ngân sách nào nếu quyền tiếp cận chăm sóc sức khỏe không được bảo vệ. Ông nhấn mạnh rằng dư luận Mỹ đang ủng hộ phía Dân chủ.
Một điểm gây tranh cãi lớn giữa hai đảng là công cụ “giải trình” (rescission) – cho phép nhánh hành pháp giữ lại các khoản chi được Quốc hội phê duyệt. Đảng Dân chủ cho rằng chính quyền Trump đang lạm dụng công cụ này, đi ngược lại ý chí của Quốc hội, và yêu cầu đưa điều khoản giới hạn vào dự luật ngân sách – điều bị đảng Cộng hòa bác bỏ.
Vấn đề Obamacare và trợ cấp y tế trở thành tâm điểm
Tranh luận nóng nhất xoay quanh chương trình tín dụng thuế Obamacare. Được thiết lập từ năm 2010 và mở rộng dưới thời Biden, chương trình này dự kiến hết hạn vào cuối năm 2025. Đảng Dân chủ muốn gia hạn sớm đến năm 2026, với lý do giai đoạn đăng ký bảo hiểm mở bắt đầu từ 1/11/2025. Nếu không gia hạn, người dân có thể phải mua bảo hiểm đắt đỏ hơn hoặc không mua bảo hiểm.
Đảng Cộng hòa tỏ ra thận trọng và muốn trì hoãn quyết định này đến cuối năm, lập luận rằng trợ cấp sẽ chưa hết hạn ngay.
Hạ viện đề xuất giải pháp khác vào tháng 10
Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson (Cộng hòa) cho biết việc thông qua ngân sách tạm thời sẽ giúp Ủy ban Ngân sách có thêm thời gian để hoàn thiện phân bổ ngân sách thường niên – một quy trình vốn hiếm khi hoàn tất đúng hạn trong những năm gần đây. Ông nói rằng Hạ viện sẽ đưa ra một biện pháp ngân sách độc lập khác vào tháng 10.
Một ủy ban đàm phán lưỡng viện đã được đề xuất để thu hẹp khác biệt về ba điều khoản ngân sách giữa hai viện. Dự luật hiện tại cũng bổ sung 58 triệu USD cho an ninh liên bang, trong đó 30 triệu USD cho nhánh hành pháp, 28 triệu USD cho Tòa án Tối cao, và thêm ngân sách cho bảo vệ các thành viên Quốc hội cùng lực lượng thực thi pháp luật địa phương.
Ngoài ra, dự luật bổ sung 1 tỷ USD để bù đắp khoản ngân sách bị bỏ sót trong công báo tháng 3, đảm bảo hoạt động bình thường tại thủ đô Washington, D.C.
Truyền thông Mỹ cảnh báo nguy cơ đóng cửa chính phủ
Theo The Hill và Bloomberg, khả năng chính phủ Mỹ phải đóng cửa ngày 1/10 là rất cao. Với việc các nhà lập pháp rời thủ đô để nghỉ lễ một tuần, Quốc hội gần như không còn thời gian để đạt được một thỏa thuận lưỡng đảng.
Đây không phải là lần đầu chính phủ Mỹ đối mặt nguy cơ đóng cửa do bất đồng ngân sách. Tuy nhiên, bối cảnh hiện nay – với nhiều mâu thuẫn nội tại trong từng đảng và phân cực lưỡng đảng sâu sắc – khiến tình hình trở nên phức tạp hơn. Giới quan sát lo ngại điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hàng loạt cơ quan liên bang, chi trả lương cho công chức, và các dịch vụ công thiết yếu.
Xem thêm
Từ khóa Hoa Kỳ trump Quốc hội Hoa Kỳ
