Times: Ukraine liệu có thể sống sót khi không còn viện trợ từ Mỹ?

Tạm gác nguyên nhân và những chỉ trích kích động liên quan tới vụ to tiếng ở Tòa Bạch Ốc sang một bên, thì có phân tích khá kỹ rằng Ukraine sẽ thế nào nếu mất đi ủng hộ từ Mỹ? Theo các phân tích sơ bộ, dù có được ủng hộ từ Châu Âu, thì Kiev cũng vô cùng khó khăn tiếp tục đối đầu với Moskva. Lưu ý rằng, các thăm dò về dân chúng Mỹ gần đây nhất cho thấy người Mỹ không muốn tiếp tục ủng hộ Kiev như họ đã từng ủng hộ vào năm 2022. Ngay cả chính người Ukraine, chưa đề cập đến chuyện không còn viện trợ của Mỹ, thì chỉ còn 23% dân chúng tin rằng họ còn đủ năng lực bảo vệ đất nước mình.

/1/

“Người Ukraine còn có thể chiến đấu tiếp chăng?” tờ Times (Anh) đã có câu hỏi như vậy trong bài báo “Ukraine liệu có thể sống sót khi không còn viện trợ từ Mỹ?” đăng hôm Thứ Bảy. Và phân tích rằng, kể cả khi chính quyền Kiev giảm độ tuổi nhập ngũ bắt buộc từ 25 xuống 18 tuổi (điều mà chính quyền Biden đã nhiều lần gợi ý) thì cũng không nhất định có thể kiên trì được lâu.

Tinh thần chiến đấu của chính người dân Ukraine đã sa sút. Tờ báo dẫn nguồn thăm dò của Lord Ashcroft, mà thăm dò này là khi còn chưa đặt ra tình huống chính quyền Mỹ ngừng cấp viện trợ cho Ukraine, cho thấy hiện nay chỉ có 23% người Ukraine còn tin tưởng rằng họ còn đủ sức bảo vệ đất nước mình. Họ đã mệt mỏi. Hai năm trước, con số ấy là 85%:

• CNN: Hiện nay 78% dân Mỹ ủng hộ đàm phán hòa bình cho chiến tranh Ukraine, chỉ có 16% phản đối. Tháng 2/2022, 7% dân Mỹ cho rằng Mỹ viện trợ quá nhiều cho Ukraine; tháng 2/2025, con số đó là 47%. Năm 2022, 72% dân Mỹ cho rằng điều Zelensky làm là đúng; năm 2024, con số đó là 48%.

Whatever you think of this Ukraine flap today, this “holy Toledo” @ForecasterEnten segment on US views on Ukraine is relevant:

The percentage who say the U.S. is doing too much is up from 7% to 41%. Among R’s, it’s over 60%

Confidence in Zelensky dropped from 72% to under 50%. pic.twitter.com/1YY7b9TShF

— Matt Whitlock (@mattdizwhitlock) February 28, 2025

/2/

Lòng dân đã vậy, mà nền tảng chính trị của Kiev cũng không phải rất là bền chắc.

Tờ Times phân tích rằng sau vụ to tiếng ở Tòa Bạch Ốc, thì quan hệ giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky với chính quyền mới của Mỹ, chính quyền Trump, đã tới điểm rất khó hàn gắn.

Tờ báo chỉ ra rằng, trong tình trạng thiết quân luật hiện hữu, tuy chưa thể tổ chức bầu cử tổng thống sớm tại Ukraine, nhưng theo luật nước này, thì Chủ tịch Quốc hội có thể nắm quyền lâm thời, trước khi bầu tổng thống mới.

Năm 2014, đã có tiền lệ tương tự, sau vụ đảo chính Kiev Maidan, Tổng thống Viktor Yanukovych tháo chạy sau khi bị ám sát hụt, và quyền tổng thống đã được trả lại cho Quốc hội. Sau đó Quốc hội tổ chức bầu cử, và Petro Poroshenko đắc cử.

Chủ tịch Quốc hội nước này hiện nay là Ruslan Stefanchuk, tờ báo Times chỉ ra, và đăng ảnh của ông này.

Vào lần bầu cử tổng thống tới, theo Times và nói chung truyền thông cả trong và ngoài Ukraine cũng có cùng nhận thức, thì Valery Zaluzhny hiện đang là đối tượng có nhiều triển vọng đắc cử nhất. Ông Zaluzhny trước là Tổng tư lệnh, nhưng hồi tháng 4 năm ngoái đã bị Zelensky cách chức và điều đi làm Đại sứ Ukraine tại Anh, trong khi ông không thạo tiếng Anh lắm.

Vấn đề bầu cử tổng thống Ukraine liên tiếp được truyền thông phương Tây đề cập đến, kể cả của Mỹ và Châu Âu. Ấy là do nhiệm kỳ tổng thống của ông Zelensky đã kết thúc từ năm ngoái.

Về danh nghĩa thì ông Zelensky vẫn giữ quyền tổng thống, vì chừng nào mà nước này chưa bầu ra tổng thống mới, thì ông vẫn nắm quyền điều hành. Theo luật Ukraine thì là như vậy.

Nhưng mà, người dân phương Tây coi trọng vấn đề dân chủ. Mà bản thân chiến tranh Ukraine cũng một phần lớn là dựa trên tuyên truyền dân chủ này, rằng chính quyền Nga là độc tài, kèm theo một bộ lập luận rằng độc tài là không tốt cho an ninh toàn cầu. Lưu ý rằng, về luật, thì Tổng thống Nga Vladimir Putin chính là được bầu đúng luật. Đúng theo luật Nga. Phương Tây chỉ trích là chỉ trích cái luật đó có vấn đề. Tóm lại, Âu Mỹ lập luận rằng tuy đúng luật, nhưng không hợp đạo lý.

Thế thì nếu dân chúng Âu Mỹ tiếp tục ủng hộ cho một chính quyền mà vì lý do nào đó, chính quyền đó cứ không bầu tổng thống, thì cũng là khó nói. Đây chẳng phải cũng đồng dạng là vấn đề tuy đúng luật, nhưng về đạo lý là khó nói sao?

Trong khi đó, liên tiếp có các báo cáo về việc Zelensky đàn áp truyền thông đối lập, đảng phái đối lập, bài trừ nhân vật đối lập, lạm quyền thay cả bộ máy nhà nước, dùng danh nghĩa trừ tham nhũng mà thay cả Văn phòng Tổng Công tố, v.v.

Giờ thêm vào đó là Zelensky lại có quan hệ ở mức độ khó hòa giải với chính quyền mới của Mỹ. Trong thời điểm nhạy cảm đó thì vấn đề bầu cử này được nêu ra. Dù sao thì chính quyền Kiev hoạt động một phần là nhận từ tài trợ của phương Tây.

• Ông Zaluzhny nói tiếng Anh không lưu loát:

You can’t buy intellect…

😄Ukraine’s ambassador to London and former AFU commander-in-chief Valeriy Zaluzhny embarrassed himself during a speech at Britain’s Royal Institute of International Affairs.

The newly appointed member of the diplomatic mission asked for help… pic.twitter.com/9euxixfFiW

— Zlatti71 (@Zlatti_71) October 18, 2024

/3/

Một điểm nữa được Times đề cập đến là dòng tiền bạc và súng đạn từ Âu Mỹ đưa vào Ukraine. Hóa ra khoản này không phải là khoản cấp bách nhất.

Thứ nhất, quan hệ căng thẳng là giữa cá nhân ông Zelensky với chính quyền Trump, chứ không phải giữa toàn bộ chính quyền Kiev và chính quyền Trump. Cho nên chưa chắc dòng viện trợ sẽ bị Mỹ cắt đột ngột.

Về phía Kiev, có thể thấy trong những ngày qua có những người trong giới chóp bu ở Kiev rõ ràng là ủng hộ ông Trump, và cho rằng Zelensky lẽ ra phải thực hiện tốt hơn về phương diện ngoại giao. Về thỏa thuận khai khoáng, thì tín hiệu của phía ông Trump đã rõ ràng là nếu Kiev có thiện chí, thì vẫn có thể làm tiếp.

Ngoài ra, cứ cho là Kiev không kịp thời chữa trị quan hệ, và quả thật dẫn tới việc chính quyền Trump cắt viện trợ, thì kỳ thực, Mỹ vẫn còn khoản viện trợ đã được ký từ thời Joe Biden.

Theo phân tích rất chi tiết của CSIS, một cơ quan nghiên cứu chiến lược tại Mỹ, thì khoản mà ông Biden cung cấp là rất lớn.

Nếu ông Trump không cố ý chặn lại, thì súng đạn đã được duyệt từ thời Biden sẽ được chuyển dần tới Ukraine tới ít nhất là tận tháng 2/2028, tức là những 3 năm nữa.

Không những thế, lưu lượng súng đạn (tính theo trị giá đô-la) từ giờ tới 2028 thậm chí còn nhiều hơn nếu so với năm 2024.

Đương nhiên, vì đây là duyệt trước, nên sẽ có thể không đầy đủ chủng loại theo nhu cầu thực tiễn, và có thể không phù hợp tình hình chiến tranh biến động. Nhưng mà, chỉ cần Châu Âu gánh thêm vào, thì vẫn đủ cho nhu cầu chiến tranh Ukraine.

Đương nhiên, đó là nếu ông Trump không chặn mất khoản này.

Việc ngăn chặn là có thể xảy ra, bởi vì người dân Mỹ hiện nay không muốn tiếp tục ủng hộ Kiev trong cuộc chiến tranh này như họ đã từng ủng hộ vào 2 năm trước. Mà chính quyền Trump chính là đang trong xu thế coi người Mỹ trên hết, và sẽ làm theo ý chí của dân Mỹ.

Theo đánh giá của CSIS thì trong tương lai thì một phần sẽ bị chặn lại, nhưng chưa rõ là bao nhiêu %.

Nếu hòa bình hoặc ngừng bắn được thiết lập, thì hiển nhiên việc tiếp tục viện trợ nhiều thiết bị quân sự như trong sơ đồ nêu trên của CSIS sẽ trở thành không hợp lý.

Đó là về súng đạn. Còn về tài chính, thì có thể Châu Âu qua các khoản cho vay, thì vẫn có thể giúp Ukraine tiếp tục chiến tranh, nếu Kiev thật sự muốn như vậy. Lựa chọn thế nào thì đó là vấn đề của Kiev.

Trên thực tế, Zelensky vừa qua Anh và đã nhận thêm một khoản vay vài tỷ euro rồi.

Theo kết luận của CSIS : Trong tình trạng tốt nhất thì Ukraine vẫn đủ sức chèo chống một thời gian nữa, cho đến khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn hoặc hòa bình. Chỗ khó nhất kỳ thực là ở quân lính, cho nên cũng không thể thật sự kéo cuộc chiến này quá dài. Còn trong tình huống xấu nhất, ông Trump kiên quyết cắt sạch, thế thì chiến đấu sẽ cực kỳ khó khăn và Kiev sẽ mất thêm đất cho quân Nga. Khi đó, Kiev sẽ bị ép buộc phải nhận một phương án đình chiến còn bất lợi hơn bây giờ rất nhiều.

Còn theo kết luận của Times, tờ báo mang quá nhiều sắc thái chính trị của Anh ấy, thì nếu Ukraine có gì bất lợi thì sẽ là lỗi của Donald Trump. Điều này khác rất xa so với nhận thức của tuyệt đại đa số các nhà bình luận chính trị độc lập, những người cho rằng sự thất bại tại Ukraine là vấn đề của Joe Biden.

Nhật Tân

Xem thêm

Howard Lutnick: Mỹ sẽ không cấp tiền cho Ukraine cho đến khi ông Zelensky mưu cầu hòa bình

Việc hỗ trợ tài chính thêm nữa của Washington dành cho Kiev phụ thuộc vào thiện chí đàm phán hòa bình của Ukraine.