Mexico lo ngại về chính quyền Trump sắp tới khi họ bị ảnh hưởng sâu của Trung Quốc

Lộ Khắc
•
Thứ Hai, 20/01/2025

Trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, một trong những lo ngại của chính quyền Mỹ sắp tới do Trump phụ trách là ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Mexico – như một bản tin mới của Washington Post cho biết về một trung tâm công nghiệp ở Mexico được ví là “phiên bản Detroit thu nhỏ”. Dù Mexico đã cố gắng để trấn an phía Mỹ, nhưng xu thế chung vẫn lo ngại và chờ đợi xem liệu ông Trump sắp tới có động thái gì.

r shutterstock 2556597921 — Một cửa hàng GAC Motor tại Guadalajara, Jalisco, Mexico, ngày 2/11/2024. Tập đoàn GAC là công ty sản xuất ô tô có trụ sở tại Quảng Châu, Trung Quốc (Ảnh minh họa: JRomero04/Shutterstock)

Tờ Washington Post đưa tin, trên vùng cao nguyên sa mạc cách phía nam biên giới Texas khoảng 200 dặm đã xuất hiện một trung tâm công nghiệp được gọi là “phiên bản Detroit thu nhỏ” (Detroit là một thành phố lớn ở bang Michigan của Mỹ nổi tiếng với ngành công nghiệp ô tô). Tại đó tập hợp các nhà máy lớn của General Motors, Stellantis và Daimler Trucks, chuyên sản xuất ô tô để xuất khẩu. Xung quanh các doanh nghiệp này cũng đã hình thành một số ngành công nghiệp liên quan, chẳng hạn như Công ty Động cơ Diesel Detroit và Công ty Thép Liberty.

Nhưng một số động thái mới đang xuất hiện trong khu công nghiệp Alianza rộng lớn này: Các phương tiện xây dựng của nhà máy sản xuất lốp xe Trung Quốc đang san lấp mặt bằng, trong khi công nhân đang bận rộn xây dựng các nhà máy phụ tùng ô tô Trung Quốc có kích thước bằng 4 sân bóng đá. “Các công ty Trung Quốc chiếm 20 – 25% tăng trưởng của chúng tôi”, chủ sở hữu của khu vực công nghiệp Alianza là Cesar Cantu cho biết.

Các công ty này là mô hình thu nhỏ về ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Mexico, một xu hướng khiến chính quyền Trump sắp tới cảnh báo. Ứng viên ngoại trưởng Mỹ là Thượng nghị sĩ Marco Rubio cho biết hôm 15/1 rằng, trong thế kỷ 21 Trung Quốc sẽ là mối đe dọa lớn nhất đối với vị thế của Mỹ. Tổng thống đắc cử Trump lo ngại các công ty Trung Quốc có thể sản xuất hàng loạt xe điện giá rẻ ở Mexico và đưa những chiếc xe này vào thị trường Mỹ. Ông đề cập trong podcast PBD rằng điều này có thể “tàn phá mọi nhà sản xuất ô tô ở Mỹ”.

Tổng thống đắc cử Trump lo ngại Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), theo đó ô tô được sản xuất tại Mexico có thể vào Mỹ và Canada với mức thuế bằng 0 hoặc rất thấp. Có phân tích cho rằng Trung Quốc có thể sử dụng Mexico như một cửa sau để tránh thuế quan của Mỹ. Dữ liệu cho thấy xuất khẩu của Trung Quốc sang Mexico đã tăng gấp đôi trong thập niên qua, các công ty phụ tùng ô tô Trung Quốc đã thành lập chi nhánh trên một khu vực rộng lớn từ Tijuana đến Guadalajara. Nhà sản xuất ô tô điện lớn nhất Trung Quốc là BYD năm ngoái đã công bố kế hoạch bắt đầu sản xuất tại Mexico.

Nhưng hiện Mexico chỉ có một nhà sản xuất ô tô Trung Quốc và đã mở cửa từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump. Về vấn đề Mexico tăng nhập khẩu từ Trung Quốc, hầu hết là hàng hóa do các công ty Mỹ và nước ngoài khác đặt hàng tại Mexico.

Liệu Mexico có trở thành cửa sau cho hàng hóa Trung Quốc vào Mỹ hay không là một vấn đề gây tranh cãi rộng rãi. Về vấn đề này, cựu đại sứ Mexico tại Trung Quốc là Jorge Guajardo phản bác cho rằng nghi ngờ này không có cơ sở thực tế.

Những lo ngại của ngành công nghiệp ô tô

Mexico đứng thứ 7 thế giới về sản xuất ô tô lớn với 3 công ty ô tô lớn của Mỹ bao gồm General Motors, Ford và Stellantis, cũng như các nhà máy lớn từ Đức, Hàn Quốc và Nhật Bản.

Nhưng ngành công nghiệp ô tô của Trung Quốc đã phát triển nhanh chóng trong những năm gần đây với chất lượng được cải thiện và giá cả thấp, đặc biệt là trong lĩnh vực xe điện. Với trợ cấp của chính phủ, các công ty Trung Quốc đã bán xe điện với giá chỉ 11.000 USD, nhờ đó chỉ trong 4 năm đã chiếm được 20% thị trường xe điện châu Âu. Trong bối cảnh đó, năm ngoái Mỹ và Canada đã áp thuế 100% đối với xe điện từ Trung Quốc.

Thông báo của BYD về kế hoạch xây dựng nhà máy ở Mexico đã khiến nhóm của ông Trump lo lắng. Nhóm chính sách Liên minh sản xuất Mỹ (Alliance for American Manufacturing) cảnh báo rằng xe điện của Trung Quốc có thể là “đòn tiêu diệt” đối với ngành công nghiệp ô tô Mỹ. BYD có kế hoạch mỗi năm sản xuất 150.000 xe cho Mexico mà không phải là xe xuất khẩu sang Mỹ, nhưng nếu những chiếc xe này chủ yếu sử dụng các bộ phận được sản xuất ở Bắc Mỹ, chúng có thể vẫn được miễn thuế vào thị trường Mỹ.

Phản ứng của Mexico

Chính phủ Mexico cho biết những lo ngại về “xâm lược [thương mại]” của Trung Quốc đã bị phóng đại. Mexico phụ thuộc nhiều vào thị trường Mỹ, có đến 80% hàng xuất khẩu của họ được bán qua Mỹ. Năm ngoái Mexico đã áp thuế 15-20% đối với xe điện nhập khẩu Trung Quốc và thắt chặt hơn tiêu chuẩn đối với hàng hóa Trung Quốc.

Nhưng có phân tích cho rằng chính quyền Mexico đã đánh giá thấp quy mô đầu tư của Trung Quốc vào nước này thông qua ngả Hồng Kông hoặc Quần đảo Cayman.

Mặc dù chính quyền Trump cảnh báo ảnh hưởng của Trung Quốc ở Mexico, nhưng dù Mexico có biện pháp tuân thủ thì cũng khó hoàn toàn thoát khỏi sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Hàng hóa Trung Quốc đã ăn sâu vào thị trường Mexico và Mỹ. Enrique Dussel Peters, người đứng đầu Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc – Mexico tại Đại học Quốc gia Mexico cho biết: “Nếu không có hàng hóa Trung Quốc, chúng tôi sẽ đi chân đất, không có đồ lót, không có điện thoại di động, thậm chí không có máy bay”.

Mexico đã cố gắng để cân bằng giữa việc đáp ứng các yêu cầu của Mỹ mà vẫn bảo đảm lợi ích kinh tế của mình, nhưng áp lực từ chính quyền Trump đã khiến tình hình trở nên phức tạp hơn. Như Cantu – chủ khu công nghiệp Alianza – cho hay: “Hiện nay mọi người đang chờ đợi động thái tiếp theo trong chính sách của Mỹ”.

Lộ Khắc (theo Washington Post)