Phiên tòa xử luận tội Tổng thống Trump bắt đầu

Sau 3 tuần trì trệ vì bị phe Dân chủ trì hoãn, Thượng viện Hoa Kỳ đã chính thức mở phiên xử luận tội Tổng thống Donald Trump vào hôm thứ Năm (16/1) trong khi một cơ quan giám sát Quốc hội kết luận chính quyền của ông Trump đã vi phạm pháp luật khi giữ lại trợ cấp an ninh được Quốc hội chuẩn thuận cho Ukraine.

Đánh giá của Văn phòng Trách Nhiệm Chính Phủ (GAO) là một bất lợi cho ông Trump, tuy nhiên dường như điều này không đủ để các Thượng Nghị sĩ Cộng Hòa thay đổi quan điểm rằng những sai phạm nếu có của chính quyền Trump không đủ nghiêm trọng để bị phế truất.

Dân biểu Adam Schiff dẫn đầu một đội ngũ bao gồm 7 dân biểu Đảng Dân chủ đóng vai trò làm các công tố viên đã xuất hiện tại phòng họp của Thượng viện để trình bày 2 cáo trạng luận tội mà Hạ viện đã thông qua ngày 18/12. Ông Trump bị Đảng Dân chủ cáo buộc 2 tội: Lạm dụng quyền lực và cản trở Quốc hội.

Chánh án Tòa án Tối cao John Roberts đã tuyên thệ làm thẩm phán của phiên tòa và giúp các Thượng Nghị sĩ có mặt trong phòng họp tuyên thệ để trở thành bồi thẩm đoàn công tâm không thiên vị.

“Các vị có nghiêm túc thề rằng: ‘Trong tất cả mọi thứ thuộc về phiên xử luận tội Donald John Trump, Tổng thống Hoa Kỳ, sắp diễn ra, tôi sẽ thực thi công lý không thiên lệch theo đúng pháp luật và Hiến pháp, cầu Chúa giúp tôi?’”

99 Thượng nghị sĩ có mặt từng người một đều chấp thuận lời thề. Một Thượng nghị sĩ, Jim Inhofe Đảng Cộng hòa đang ở mặt ở quê nhà bang Oklahoma để ở bên một thành viên gia đình có vấn đề sức khỏe. Ông Inhofe sẽ tuyên thệ vào tuần sau.

Việc luận tội ông Trump thể hiện sự chia rẽ sâu sắc mang tính đảng phái của chính giới Hoa Kỳ, với việc toàn bộ chính trị gia Cộng hòa phản đối và gần như toàn bộ các nghị sĩ Dân chủ đồng thuận. Việc này được trong đợi sẽ dẫn đến một sự tha bổng chóng vánh của Thượng viện đối với 2 tội trạng mà ông Trump đang bị cáo buộc bởi có tới 53 Thượng nghị sĩ Cộng hòa mà cần ít nhất 67 trên 100 Thượng nghị sĩ chuẩn thuận thì ông Trump mới bị phế truất.

Ông Trump phủ nhận mọi sai phạm và gọi tiến trình luận tội là một vụ lừa đảo.

Sau khi vai trò của phiên tòa được phân định, các tuyên bố khai mạc dự kiến sẽ được bắt đầu vào thứ Ba tuần sau.

Trong cáo trạng lạm dụng quyền lực, ông Trump bị tố cáo đã giữ lại 391 triệu USD trợ cấp an ninh cho Ukraine để gây áp lực cho Kiev điều tra đối thủ chính trị Joe Biden, người có khả năng sẽ cạnh tranh với ông trong cuộc bầu cử 3/11 tới. Đây là số tiền mà Quốc hội Mỹ đã thông qua để trợ giúp Ukraine đánh lại lực lượng ly khai được Nga hậu thuẫn. Khoản viện trợ này cuối cùng cũng được thông qua vào tháng 9.

“Sự thực thi trung thành với pháp luật không cho phép Tổng thống thay thế các ưu tiên chính sách của chính ông lên trên những chính sách mà Quốc hội đã ban hành thành luật”, GAO tuyên bố hôm thứ Năm, đề cập đến việc Quốc hội đã biểu quyết thành luật việc phân bổ khoản trợ cấp.

Chính quyền Trump giải thích rằng ông giữ lại trợ cấp với nghi vấn rằng tại sao các nước Châu Âu ở gần Ukraine và có lợi ích trực tiếp lớn hơn lại không có hành động gì trợ giúp chính phủ Kiev mà chỉ có Mỹ. Thứ hai, ông Trump nói ông có quan ngại về tham nhũng xảy ra trong chính quyền Kiev và “tại sao bạn lại gửi tiền cho một quốc gia mà bạn nghĩ là tham nhũng?”

Tuyên bố của GAO không có giá trị pháp lý cũng như thẩm quyền truy tố, nhưng được Quốc hội coi là một đánh giá khách quan, đáng tin cậy và thường không thể tranh cãi.

Sự kiện chính dẫn đến việc Đảng Dân chủ tiền hành luận tội Trump là cuộc gọi ngày 25/7 của ông với Tổng thống Ukraine, trong đó ông yêu cầu người đồng cấp điều tra Biden và con trai Hunter về các cáo buộc tham nhũng.

Người yêu cầu văn phòng GAO điều tra, Thượng nghị sĩ Dân chủ Chris Van Hollen, nói rằng kết luận này đã đánh đổ lập luận của phe Cộng hòa rằng ông Trump không làm gì sai.

“Gao là một thực thể độc lập, phi đảng phái, và họ sẽ chỉ thẳng ra sai phạm khi thấy chúng”, ông Van Hollen nói với Reuters. “Các Thượng nghị sĩ Cộng hòa và chính quyền Trump có thể sẽ cố gắng phủ nhận nó. Nhưng bây giờ chúng ta có một kết luận rõ ràng, minh bạch rằng chính quyền Trump đã vi phạm pháp luật và chúng ta biết tổng thống đã ra lệnh cho chính quyền thực hiện hành động trái phép”.

Báo cáo của GAO chỉ ra rằng Hiến pháp không cho Tổng thống có quyền tự ý giữ lại mọi khoản chi tiêu. Thay vào đó, ông Trump chỉ có “một không gian quyền lực hạn chế” để có thể giữ lại ngân sách trong các trường hợp được pháp luật nêu rõ. Giữ lại trợ cấp vì lý do chính sách mà ông Trump đã làm trong trường hợp này là không được phép, báo cáo kết luận.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa John Cornyn cho rằng báo cáo GAO có thể cho thấy một vi phạm dân sự trong hành động của Tổng thống, nhưng đó không phải là một tội hình sự và chắc chắn không là một hành động xứng đáng bị phế truất.

“Hiến pháp cho biết bạn phế truất tổng thống vì tội phản quốc, hối lộ, và các trọng tội và khinh tội. Nó không phải bất cứ điều gì trong những thứ này”, ông Cornyn, một cựu thẩm phán nói sau khi tuyên thệ bồi thẩm đoàn.

“Về bản chất, đó chỉ là một vi phạm dân sự của Đạo luật Kiểm soát Ngân sách”.

Việc Quốc hội luận tội Tổng thống là cực kỳ hy hữu, và đây chỉ là lần thứ 3 một tổng thống Mỹ bị đưa ra luận tội. Chưa có tổng thống nào trong lịch sử Mỹ bị phế truất do tiến trình luận tội này. Năm 1974 Richard Nixon đã từ chức trước khi Hạ viện bỏ phiếu luận tội ông. Hạ viện đã thông qua luận tội Andrew Johnson năm 1868 và Bill Clinton năm 1998 nhưng hai ông đều được tha bổng bởi Thượng viện.

Trọng Đức

Xem thêm: