Bộ trưởng Xây dựng: Không có chuyện bán dự án đường sắt cho nước ngoài

Kim Long
•
Thứ Năm, 19/06/2025

Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh khẳng định không bao giờ có chuyện tư nhân đầu tư đường sắt bán dự án cho nước ngoài, nhấn mạnh vai trò kiểm soát của Nhà nước trong dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi).

bo truong xay dung khong co chuyen ban du an duong sat cho nuoc ngoai — Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh. (Ảnh: quochoi.vn)

Chiều ngày 18/6, tại phiên thảo luận về dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) tại Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh khẳng định tư nhân tham gia đầu tư phát triển đường sắt sẽ không thể bán dự án cho nước ngoài, nhờ các quy định chặt chẽ về quản lý Nhà nước.

Dự thảo luật thể chế hóa Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, mở cơ hội cho tư nhân đầu tư, giảm áp lực ngân sách Nhà nước.

Theo ông Minh, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam cần 67 tỷ USD, thời gian thu hồi vốn khoảng 140 năm nếu Nhà nước đầu tư. Do đó, cần tư nhân tham gia với lợi ích hài hòa giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.

Mô hình TOD (phát triển đô thị lấy giao thông công cộng làm trung tâm) được đề xuất để chỉnh trang đô thị, tối ưu hóa sử dụng đất, tạo nguồn thu từ đất đai để tái đầu tư cho kinh tế – xã hội và đường sắt. TOD cũng mở ra không gian phát triển kinh tế dọc tuyến đường sắt, nâng cao đời sống người dân.

Ông Minh cho biết quy trình triển khai dự án đường sắt thường mất 5 năm (1 năm xin chủ trương, 2-3 năm thiết kế), chi phí tư vấn lên đến 100 tỷ đồng cho lập dự án và giải phóng mặt bằng. Dự thảo luật rút ngắn thủ tục, cho phép thực hiện đồng thời một số bước, như lập thiết kế kỹ thuật tổng thể thay vì thiết kế cơ sở, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Dự thảo quy định vai trò quản lý Nhà nước: phê duyệt khung tiêu chuẩn công nghệ, thẩm định, nghiệm thu chất lượng công trình; có sự tham gia của Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Thanh tra, Kiểm toán Nhà nước trong đấu thầu/chỉ định thầu. Kiểm toán Nhà nước kiểm toán tổng mức đầu tư hàng năm. Lần đầu tiên, luật chuyên ngành đưa quy định phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đảm bảo giám sát công khai, minh bạch. Các tổ chức, cá nhân tham gia chịu điều chỉnh của nhiều luật, bao gồm Bộ luật Hình sự.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) nhấn mạnh nhà đầu tư phải có khả năng huy động vốn, không chỉ chứng minh trên giấy tờ, tránh cơ quan chức năng phải điều tra thêm. Ông đề nghị làm rõ việc chuyển nhượng dự án sau hoàn thành, bổ sung quy định kiểm toán quyết toán/thanh toán đầu tư, và mời Bộ KH&CN tham gia tổ thẩm định do yếu tố công nghệ quan trọng. Ông cũng yêu cầu tính kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư vào tỷ lệ vốn Nhà nước trong dự án PPP để tránh thất thoát tài sản.

Đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) đồng tình, nhấn mạnh cần quy định chặt chẽ về năng lực tài chính, tránh nhà đầu tư không rõ ràng tuyên bố có 100 tỷ USD nhưng chứng minh mơ hồ. Ông đề xuất lập hội đồng thẩm định, kiểm toán độc lập, kiểm tra chéo để chọn nhà đầu tư thực sự có nguồn lực. Ông cũng yêu cầu quy định rõ về nhà thầu, tiêu chí phân chia dự án thành phần, và cân đối giữa nhà đầu tư và nhà thầu theo Luật Xây dựng.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) đề xuất cấm nhập khẩu linh kiện thuộc danh mục Nhà nước giao nhiệm vụ/đặt hàng, tránh “thuê ngoài sản xuất, nhập về lắp ráp”, bảo vệ công nghiệp đường sắt trong nước. Ông đồng tình giao UBND cấp tỉnh lập, phê duyệt quy hoạch TOD, đấu giá quỹ đất để tối ưu hóa lợi ích, nhưng phản đối quy định cho phép tỉnh chỉ định nhà đầu tư đường sắt thực hiện luôn dự án TOD, vì có thể dẫn đến đầu tư vì đất đai hơn là đường sắt.

Đại biểu Nguyễn Minh Đức (TP.HCM) nhấn mạnh quy định chặt chẽ về an ninh, quốc phòng, thống nhất tiêu chuẩn công nghệ để tránh nhà đầu tư dùng công nghệ khác nhau.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) phản đối bảo lãnh vốn tín dụng cho tư nhân, đề xuất ưu đãi lãi suất thấp hoặc bơm vốn có điều kiện.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) cho rằng không tính kinh phí giải phóng mặt bằng vào dự án PPP và bỏ quy định cạnh tranh đấu thầu là không phù hợp thông lệ quốc tế, dễ tạo bất lợi cho nhà đầu tư khác.

Kim Long

Từ khóa đường sắt tốc độ cao phòng chống tham nhũng Luật Đường sắt tư nhân đầu tư mô hình TOD