Bộ Xây dựng: Ngập úng Hà Nội do quy hoạch cũ, mưa vượt 500mm

Minh Long
•
Chủ Nhật, 02/11/2025

Bộ Xây dựng cho biết hệ thống thoát nước Hà Nội theo quy hoạch 2013 chỉ chịu 310mm mưa/2 ngày, trong khi thực tế mưa 500mm/ngày sau bão 10-11, dẫn đến ngập diện rộng do đô thị hóa, thiếu vốn, quy hoạch lỗi thời.

ha noi ngap saau tai 25 diem sang 1 10 do anh huong bao so 10 4 — Hà Nội ngập sâu sau trận mưa lớn. (Ảnh: CTV/Trí Thức VN)

Bộ Xây dựng vừa trả lời chất vấn Đại biểu Quốc hội Hoàng Hữu Chiến về ngập úng đô thị, đặc biệt Hà Nội sau bão số 10 và 11.

Theo Bộ Xây dựng, tình trạng ngập úng do nhiều nguyên nhân: điều kiện tự nhiên (đồng bằng thấp, dốc nhỏ), biến đổi khí hậu, mưa cực đoan, triều cường, lũ thượng nguồn; quy hoạch lỗi thời, hệ thống thoát nước yếu, thiếu đầu tư.

Tại Hà Nội, hệ thống thoát nước chưa đồng bộ, vẫn cải tạo theo quy hoạch 2013 với lưu lượng mưa 310mm/2 ngày. Nhưng sau bão 10-11, lượng mưa thực tế đạt 500mm trong chưa đầy một ngày, vượt xa thiết kế, gây ngập cục bộ và diện rộng.

Mạng lưới cống không theo kịp đô thị hóa. Đến cuối 2024, Việt Nam có khoảng 900 đô thị (hơn 200 loại IV trở lên, gấp 10 lần năm 1998). Phần lớn hệ thống thoát nước xây dựng từ lâu (trên 50 năm hoặc thời Pháp), kết hợp cũ-mới, chủ yếu thoát nước chung (mưa + thải), khả năng không đồng đều. Tỷ lệ đường ống thoát nước chỉ 0,7m/người, bằng 1/3 trung bình thế giới (2m/người).

Đô thị hóa bê tông hóa ao hồ, kênh rạch, giảm diện tích thấm tự nhiên, nước dồn nhanh.

Chỉ 6 thành phố trực thuộc Trung ương lập quy hoạch chuyên ngành thoát nước và cao độ nền, nhưng từ lâu, chưa cập nhật biến đổi khí hậu, đô thị hóa. Các tỉnh tích hợp trong quy hoạch tỉnh, thiếu đồng bộ, dữ liệu kỹ thuật.

Ngân sách chỉ đáp ứng 60% nhu cầu đầu tư thoát nước. Cơ chế xã hội hóa, PPP gần như vắng bóng (336 dự án PPP chủ yếu giao thông, năng lượng).

Ngoài ra, ý thức người dân thấp như xả rác bừa bãi, bịt ga thu nước, tắc nghẽn hệ thống.

Bộ Xây dựng cho hay giải pháp ngắn hạn để giải quyết ngập là khơi thông cống rãnh, nạo vét dòng chảy, sửa chữa cống xuống cấp, vận hành linh hoạt trạm bơm, bố trí bơm di động, công bố hồ ao không san lấp.

Với giải pháp dài hạn, Bộ cho biết cần tích hợp quy hoạch thoát nước với đất đai, giao thông, thủy lợi; rà soát năng lực hệ thống, ưu tiên đầu tư công; xây công trình điều hòa, trạm bơm, hồ chứa; thay thế hệ thống cũ; Quản lý cao độ nền khống chế đô thị qua quy hoạch chi tiết, giấy phép xây dựng, thanh kiểm tra; Tăng giải pháp phi công trình: tăng diện tích chứa nước, hạn chế bê tông hóa sông kênh mương, thoát nước bền vững (thoát chậm); Ứng dụng CNTT: quản lý thoát nước thông minh, bản đồ ngập, cảnh báo sớm, dữ liệu số.

Bộ Xây dựng hoàn thiện Luật Cấp thoát nước trình Chính phủ 2026, Quốc hội 2027; sửa Nghị định 80/2014 giữa 2026; nghiên cứu cơ chế hỗ trợ đầu tư chống ngập, hướng dẫn “thành phố bọt biển”, Quy chuẩn quy hoạch đô thị thích ứng khí hậu.

Trước đó, ngày 31/10, UBND TP. Hà Nội yêu cầu rà soát, tổng hợp các dự án đê điều, thủy lợi đầu tư dở dang, kéo dài ảnh hưởng phòng chống lũ, tưới tiêu thoát nước.

UBND các quận, huyện, thị xã khẩn trương hỗ trợ đúng đối tượng hậu quả bão số 11. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn hướng dẫn, đôn đốc thực hiện.
Sở này hoàn thành rà soát, tham mưu giải pháp nâng cấp thủy lợi tiêu thoát nước; nâng cấp đê điều chống lũ, phát triển giao thông, chỉnh trang đô thị; phối hợp Sở Xây dựng tiêu thoát nước sông Nhuệ.

Về giải ngân vốn đầu tư công 2025, các công trình phòng chống thiên tai khẩn cấp: đẩy nhanh thi công mùa khô, tháo gỡ vướng mắc, kế hoạch chi tiết, cam kết tiến độ (là chỉ tiêu đánh giá nhiệm vụ 2025).

Với kế hoạch trung hạn 2026-2030, Sở Nông nghiệp phối hợp Sở Tài chính, Ban Quản lý dự án, UBND quận huyện rà soát nhu cầu đầu tư đê điều thủy lợi ngân sách TP, sắp xếp ưu tiên, hoàn thành trước 10/11/2025. Dự án khẩn cấp, cấp bách tham mưu trước 5/11/2025.