Chi tiết thương vụ Mỹ bán vũ khí trị giá 11,1 tỷ USD cho Đài Loan; Trung Quốc phản ứng

Bảo Minh
•
Thứ Sáu, 19/12/2025

Chính phủ Mỹ hôm thứ Tư (17/12) thông báo đã phê chuẩn kế hoạch bán vũ khí cho Đài Loan với tổng trị giá 11,1054 tỷ USD. Đây là thương vụ bán vũ khí lớn thứ hai cho Đài Loan kể từ khi chính quyền Trump nhậm chức vào tháng 1/2025, đồng thời lập kỷ lục về giá trị giao dịch đơn lẻ cao nhất trong lịch sử hợp tác quân sự Mỹ–Đài. Thương vụ này đã được Cơ quan Hợp tác An ninh Quốc phòng Mỹ (DSCA) trình Quốc hội theo quy trình thông báo, dự kiến sẽ chính thức có hiệu lực sau một tháng.

Tổng thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Đài Loan Joseph Wu (thứ 2 từ trái sang), Tổng thống Đài Loan Lai Ching-te (giữa) và Bộ trưởng Quốc phòng Đài Loan Wellington Koo (thứ 3 từ phải sang) chụp ảnh cùng các sĩ quan quân đội trước xe tăng M1A2T Abrams do Mỹ sản xuất trong buổi tập trận bắn đạn thật đợt đầu tiên nhận xe tăng tiên tiến, diễn ra riêng với cuộc tập trận quân sự thường niên Hán Quang tại Tân Trúc vào ngày 10 tháng 7 năm 2025. (Ảnh: I-HWA CHENG / AFP qua Getty Images)

Giao dịch lần này bao gồm 8 hạng mục mua sắm quân sự độc lập, tập trung vào việc nâng cao năng lực tấn công chính xác tầm xa, năng lực tác chiến bất đối xứng và mạng lưới tình báo chiến thuật của Đài Loan. Theo thông báo chính thức do DSCA công bố, các hạng mục cụ thể của gói bán vũ khí trị giá 11 tỷ USD này gồm:

Thứ nhất, thương vụ mua bổ sung hệ thống tấn công chính xác tầm xa HIMARS, tổng trị giá khoảng 4,05 tỷ USD. Hạng mục này bao gồm 82 hệ thống pháo phản lực cơ động cao M142 và 420 tên lửa ATACMS (Hệ thống Tên lửa Chiến thuật Lục quân). Tên lửa ATACMS có tầm bắn vượt quá 300 km, có khả năng tấn công các mục tiêu chiến lược trong nội địa.

Thứ hai, hệ thống pháo tự hành M109A7 “Paladin”, trị giá khoảng 4,03 tỷ USD. Gói này bao gồm 60 xe pháo tự hành, các phương tiện hỗ trợ đi kèm và 4.080 bộ dẫn đường đạn pháo chính xác (PGK), nhằm chuyển đổi đạn pháo 155 mm truyền thống thành đạn dẫn đường bằng GPS, nâng tầm bắn hiệu quả tối đa lên 40 km.

Thứ ba, hệ thống tên lửa máy bay không người lái chống tăng, trị giá khoảng 1 tỷ USD. Hạng mục này liên quan đến các hệ thống đạn bay lảng vảng Altius-600M và Altius-700M, là các UAV cảm tử có khả năng bay treo lâu và tấn công chính xác mục tiêu bọc thép, với tầm hoạt động lên tới 400 km.

Thứ tư, Mạng chiến thuật Đài Loan (TTN) và bộ ứng dụng nhận thức vị trí lực lượng (TAK), trị giá khoảng 1 tỷ USD. Dự án này chủ yếu nhằm nâng cao năng lực chỉ huy và kiểm soát số hóa của quân đội Đài Loan trong tác chiến hiệp đồng đa binh chủng.

Thứ năm, thương vụ mua bổ sung tên lửa chống tăng Javelin, cùng với hợp đồng mua bổ sung tên lửa TOW 2B sau đó, tổng trị giá khoảng 710 triệu USD, bao gồm hơn 1.000 quả tên lửa và bệ phóng.

Thứ sáu, phụ tùng và linh kiện cho trực thăng tấn công AH-1W “Super Cobra”, trị giá khoảng 96 triệu USD, nhằm duy trì khả năng sẵn sàng hoạt động của các nền tảng tấn công trên không hiện có.

Thứ bảy, dịch vụ đại tu và bảo dưỡng các bộ phận có thể sửa chữa của tên lửa Harpoon, trị giá khoảng 91 triệu USD, chủ yếu phục vụ việc nâng cấp radar và bệ phóng của hệ thống tên lửa Harpoon đặt trên bộ.

Cơ sở pháp lý của thương vụ bán vũ khí này chủ yếu dựa trên Đạo luật Quan hệ Đài Loan (Taiwan Relations Act) được thông qua năm 1979 và “6 bảo đảm” của Mỹ đối với Đài Loan. Theo Điều 3(a) của Đạo luật Quan hệ Đài Loan, Mỹ phải cung cấp cho Đài Loan các vật tư và dịch vụ phòng vệ cần thiết để duy trì năng lực tự vệ đầy đủ. Trong các tuyên bố chính sách đối ngoại, chính quyền Trump nhiều lần nhấn mạnh rằng việc bán vũ khí cho Đài Loan nhằm duy trì cân bằng quân sự ở eo biển Đài Loan và thực thi chiến lược Ấn Độ Dương–Thái Bình Dương của Mỹ.

Trong khi đó, ngân sách quốc phòng của Đài Loan đã có những điều chỉnh đáng kể dưới định hướng chính sách của chính quyền Trump. Dự thảo ngân sách năm 2026 do Viện Hành chính Đài Loan thông qua cho thấy tổng chi tiêu quốc phòng (bao gồm ngân sách đặc biệt và các quỹ chuyên dụng) đạt 949,5 tỷ Đài tệ (khoảng 31,1 tỷ USD), chiếm khoảng 3,32% GDP, lần đầu tiên vượt qua ngưỡng 3% vốn được theo đuổi trong thời gian dài. Ngoài ra, chính quyền Đài Loan cam kết, nhằm đáp ứng yêu cầu của chính quyền Trump về việc các đồng minh gánh vác nhiều trách nhiệm phòng thủ hơn, mục tiêu đến trước năm 2030 sẽ nâng tỷ lệ ngân sách quốc phòng trên GDP lên 5%.

Về tình hình quân sự khu vực, một ngày trước khi thương vụ bán vũ khí được công bố, tức ngày 16/12, tàu sân bay thứ ba của Trung Quốc là “Phúc Kiến”, sau khi hoàn tất lễ biên chế tại Hải Nam, đã lần đầu tiên di chuyển từ nam lên bắc qua eo biển Đài Loan. Bộ Quốc phòng Đài Loan đã xác nhận diễn biến này và đồng thời công bố hình ảnh giám sát trinh sát trên không màu đen trắng. Theo thống kê, từ 6h sáng ngày 16/12 đến 6h sáng ngày 17/12, phía Đài Loan phát hiện 40 lượt máy bay quân sự và 8 lượt tàu chiến của Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc hoạt động xung quanh khu vực eo biển.

Tàu Phúc Kiến vượt eo biển Đài Loan: Toan tính của Trung Quốc lộ diện

Các viện nghiên cứu của Mỹ nhìn chung cho rằng việc mở rộng quy mô lớn hệ thống HIMARS đánh dấu sự chuyển dịch trong chiến lược phòng vệ của quân đội Đài Loan từ phòng thủ ven bờ sang răn đe tầm trung và tầm xa. Các hạng mục trong thương vụ lần này, như tên lửa ATACMS và loạt UAV Altius, đều từng được Mỹ cung cấp cho Ukraine và đã được kiểm chứng hiệu quả trong thực chiến. Hiện vụ việc vẫn cần trải qua thời hạn xem xét của Quốc hội Mỹ, dự kiến sẽ bước vào giai đoạn thực thi hợp đồng chính thức vào đầu năm 2026.

Trung Quốc: Kiên quyết phản đối và lên án nghiêm khắc

Về gói bán vũ khí của Mỹ, phát ngôn viên Văn phòng Các vấn đề Đài Loan Trung Quốc, Trần Tân Hoa, chỉ trích Mỹ vi phạm nguyên tắc Một Trung Quốc và 3 thông cáo chung Trung – Mỹ, đặc biệt là quy định liên quan trong Thông cáo 17/8, can thiệp nghiêm trọng vào nội bộ Trung Quốc, làm tổn hại chủ quyền và an ninh của Trung Quốc. Trung Quốc yêu cầu Mỹ ngừng vũ trang cho Đài Loan, ngay lập tức chấm dứt hỗ trợ “các lực lượng ly khai đòi độc lập Đài Loan”, đồng thời tái khẳng định vấn đề Đài Loan là “lõi trong lợi ích cốt lõi của Trung Quốc” và là “lằn ranh đỏ không thể vượt qua” trong quan hệ Trung – Mỹ. Trần Tân Hoa còn cảnh báo, nếu phía Đài Loan có hành động khiêu khích “vượt qua đường đỏ”, sẽ phải đối mặt với phản ứng mạnh mẽ.

Những lời lẽ nghiêm khắc của Trung Quốc phản ánh sự nhạy cảm cao đối với chính sách bán vũ khí của Mỹ và nguy cơ căng thẳng tại eo biển Đài Loan, đồng thời cho thấy còn tồn tại khác biệt sâu sắc trong quan điểm giữa hai bờ và giữa Trung – Mỹ về vấn đề nhạy cảm này.

Gói bán vũ khí này vừa thể hiện sự củng cố hợp tác quân sự Mỹ – Đài Loan, vừa có thể trở thành yếu tố mới tác động đến quan hệ hai bờ và an ninh khu vực. Các học giả Đài Loan nhấn mạnh giá trị chiến lược của việc nâng cao khả năng tự vệ và răn đe mối đe dọa tiềm tàng; trong khi đó, phản ứng mạnh mẽ từ Trung Quốc Đại Lục thể hiện sự kiên định trong duy trì hiện trạng eo biển và lập trường chính trị.