Hồ sơ cho thấy một trong hai công dân Trung Quốc bị bắt vì cáo buộc buôn lậu một loại mầm bệnh độc hại gây chết cây trồng, loại mầm bệnh này cũng gây ra tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe con người, nghi phạm đã nhét loại nấm độc vào trong giày bốt khi nhập cảnh vào Hoa Kỳ vào năm 2022.

fungus liu
Những túi nhỏ bị Tuần tra Biên giới Hoa Kỳ tịch thu có chứa loại nấm nguy hiểm Fusarium graminearum. (Ảnh: FBI)

Theo bản khai bắt giữ nghiên cứu sinh sau tiến sĩ Yunqing Jian tại Đại học Michigan và bạn trai của cô, Zunyong Liu, Jian lần đầu tiên mang theo nấm Fusarium graminearum, được mô tả là “vũ khí khủng bố nông nghiệp tiềm tàng” trong tài liệu khoa học, vào tháng 8/2022.

Theo bản khai, cuộc trò chuyện trên WeChat giữa Jian và Liu cho thấy Liu hướng dẫn Jian cách buôn lậu nấm.

Liu: “Hạt giống của thầy Liang phải gieo trồng thật tốt”. 

Jian: “Để ở đâu đây? Em chỉ có một đôi giày thôi. Miếng lót giày không thể tháo ra được”. 

Liu: “Em chỉ mang theo một đôi giày thôi sao?”

Jian: “3 đôi, đi một đôi”. 

Liu: “Hạt giống được đặt vào đâu vậy? Trong ống à?”

Jian: “Em bỏ chúng vào đôi bốt Martin của em… trong một chiếc túi nhỏ. Túi có khóa zíp. Rất nhỏ”. 

Liu: “Tốt lắm… Cứ để nó vào giày của em đi.”

Jian: “Em nhét chúng vào trong giày rồi”. 

Theo Bộ Tư pháp Hoa kỳ, nấm Fusarium graminearum gây ra “bệnh cháy bìa lá”, một loại bệnh ở lúa mì, lúa mạch, ngô và lúa, và “gây ra hàng tỷ USD thiệt hại kinh tế trên toàn thế giới mỗi năm”.

Loại nấm này cũng độc hại đối với con người và có thể gây nôn mửa, tổn thương gan và “khuyết tật sinh sản ở người và gia súc”.

Trong bản khai có tuyên thệ nêu rõ Jian đã cố tuồn mầm bệnh vào Hoa Kỳ kể từ khi cô bắt đầu chương trình nghiên cứu sau tiến sĩ do Trung Quốc tài trợ vào năm 2022, đồng thời cáo buộc Jian đã yêu cầu bên thứ ba gửi cho cô loại nấm Fusarium graminearum vào tháng 1/2024.

“Thường thì không có vấn đề gì cả”, Jian nói trong tin nhắn gửi cho người thứ ba. “Yên tâm đi. Tôi đã gửi những thứ này trước đây rồi”.

Người thứ ba này được cho là đã gửi gói hàng và giấu các mẫu trong một cuốn sách giáo khoa thống kê. Gói hàng đã bị chặn lại trước khi nó đến nơi.

Jian bị cáo buộc khai man trong đơn xin thị thực du học về ngành học chính xác mà cô dự định theo học tại Hoa Kỳ.

Vụ tuồn lậu gần đây nhất diễn ra vào tháng 7/2024, khi Liu nhập cảnh vào Hoa Kỳ tại Sân bay đô thị Detroit bằng thị thực du lịch với lý do là đi thăm bạn gái mình, là Jian, các nhà chức trách cho biết.

Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ (CBP) đã phát hiện ra Liu khi anh ta đến, kiểm tra hành lý của anh ta và tiến hành phỏng vấn.

Theo bản khai, cuộc khám xét hành lý “đã phát hiện một xấp khăn giấy vo tròn trong một chiếc túi nhỏ trong ba lô của Liu”.

Bản khai nêu rõ: “Những tờ khăn giấy này giấu một tờ giấy viết bằng tiếng Trung, một mảnh giấy lọc tròn có vẽ một loạt vòng tròn và bốn túi nilon trong suốt đựng những khối thực vật nhỏ màu đỏ bên trong”.

Các nhà chức trách cho biết, một cuộc xét nghiệm trong phòng thí nghiệm của FBI đã phát hiện giấy lọc có chứa nấm Fusarium graminearum và các túi vật liệu này chứa vật liệu dạng sợi bị nhiễm nấm Fusarium graminearum.

“Ngoài ra, phòng thí nghiệm đã xác định được 10 mẫu riêng biệt từ giấy lọc”, bản khai nêu rõ. “Mỗi mẫu có một vòng tròn vẽ tay xung quanh và mỗi vòng tròn được dán nhãn bằng mã có chứa chữ cái và/hoặc số. Mẫu được dán nhãn ‘06172’ đã được phòng thí nghiệm FBI xác định là có chứa trình tự DNA của Fusarium graminearum”. 

Theo các nhà chức trách, ban đầu Liu phủ nhận việc cố ý bỏ mầm bệnh vào túi, nhưng sau đó thừa nhận đã cố ý làm như vậy.

Anh ta được cho là đã tiết lộ toàn bộ kế hoạch của mình cho các nhà điều tra, bao gồm cả việc nói với họ rằng anh ta có kế hoạch sử dụng cùng một phòng thí nghiệm mà Jian đã sử dụng tại Đại học Michigan để tiến hành nghiên cứu. Anh ta nói rằng một số ngày trong chuyến thăm của mình, phòng thí nghiệm sẽ mở cửa để sử dụng, theo bản khai, và những ngày khác, Jian có kế hoạch cho anh ta vào.

Jian và Liu đã bị buộc tội âm mưu, buôn lậu hàng hóa vào Hoa Kỳ, khai báo gian dối và gian lận thị thực.

“Vụ án này là lời nhắc nhở nghiêm túc rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc tiếp tục triển khai các gián điệp và nhà nghiên cứu để xâm nhập vào các tổ chức của chúng ta và nhắm vào nguồn cung cấp thực phẩm của chúng ta, một hành động có thể làm tê liệt nền kinh tế của chúng ta và gây nguy hiểm cho mạng sống của người dân Mỹ”, Giám đốc FBI Kash Patel chia sẻ với Fox News trong một tuyên bố bằng văn bản. “Việc đưa lậu một tác nhân khủng bố nông nghiệp nổi tiếng vào Hoa Kỳ không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật mà còn là mối đe dọa trực tiếp đến an ninh quốc gia. Tôi khen ngợi Cục Điều tra Liên bang Detroit và các đối tác của chúng tôi tại CBP đã ngăn chặn mối đe dọa sinh học này trước khi nó có thể gây ra thiệt hại thực sự”.

Đại học Michigan đã ra thông cáo liên quan đến vụ việc hôm thứ Tư (4/6).

“Là một trong những tổ chức nghiên cứu công hàng đầu thế giới, Đại học Michigan luôn tận tụy nâng cao kiến ​​thức, giải quyết các vấn đề thách thức và cải thiện hầu như mọi khía cạnh của trải nghiệm con người. Hoạt động nghiên cứu của chúng tôi trên cả ba cơ sở đều thống nhất trong cam kết phục vụ người dân Michigan và thế giới”, Đại học Michigan cho biết.

“Chúng tôi lên án mạnh mẽ bất kỳ hành động nào tìm cách gây hại, đe dọa an ninh quốc gia hoặc làm suy yếu sứ mệnh công cộng quan trọng của trường đại học. Điều quan trọng cần lưu ý là trường đại học [chúng tôi] không nhận được bất kỳ khoản tài trợ nào từ chính quyền Trung Quốc liên quan đến nghiên cứu do những cá nhân bị cáo buộc thực hiện. Chúng tôi đã và sẽ tiếp tục hợp tác với cơ quan thực thi pháp luật liên bang trong quá trình điều tra và truy tố đang diễn ra”, Đại học Michigan cho biết thêm.