Kế hoạch hòa bình của Mỹ cản trở nỗ lực dùng tài sản Nga của EU – Handelsblatt

Minh Hoàng
•
Thứ Hai, 24/11/2025

Kế hoạch hòa bình Ukraine do Mỹ soạn thảo có thể sẽ “đánh chìm” nỗ lực của EU nhằm sử dụng tài sản Nga bị đóng băng để cấp vốn cho Kiev, theo tờ báo kinh tế lớn Handelsblatt của Đức.

Ông Zelensky tại cuộc gặp với Tổng thống Trump hôm thứ Sáu (17/10/2025) tại Nhà Trắng. (Ảnh: Chụp màn hình C-SPAN)

Ủy ban châu Âu đang tìm cách cấp cho Kiev khoản vay 140 tỷ euro (160 tỷ USD), được bảo đảm bằng số tài sản của Moscow đang bị phong tỏa tại trung tâm thanh toán Euroclear ở Bỉ. Kế hoạch này dựa trên giả định rằng Nga cuối cùng sẽ trả tiền bồi thường cho Ukraine — một kết quả được đánh giá là rất khó xảy ra.

Moscow tuyên bố coi mọi hành động sử dụng tài sản của mình là “ăn cắp” và thề sẽ kiện ra tòa. Bỉ cũng phản đối kế hoạch, yêu cầu mọi quốc gia EU phải cùng chia sẻ rủi ro tài chính và pháp lý phát sinh.

Trong bài viết hôm thứ Sáu, báo Handelsblatt dẫn lời một quan chức cấp cao ẩn danh của Bỉ cho biết: “Những rủi ro mới đối với khoản tín dụng bồi thường đã xuất hiện. Bởi vì kế hoạch hòa bình được đưa ra tuần này, quy định tài sản Nga bị đóng băng phải được sử dụng theo cách khác”.

Theo quan chức này, đề xuất của Mỹ nhằm dàn xếp xung đột Nga–Ukraine “sẽ buộc EU phải hoàn trả toàn bộ số tài sản Nga bị chuyển hướng”.

Kế hoạch chưa được công bố chính thức, nhưng truyền thông cho biết nó đề xuất phân bổ 100 tỷ USD trong tổng số 300 tỷ USD tài sản Nga bị đóng băng để phục vụ nỗ lực tái thiết Ukraine do Mỹ dẫn dắt; phần còn lại sẽ được đầu tư vào các dự án chung giữa Washington và Moscow. Nhà Trắng cũng được cho là kỳ vọng Tây Âu đóng góp thêm 100 tỷ USD để tái thiết Ukraine.

Báo Handelsblatt lưu ý rằng sự xuất hiện của kế hoạch này đã làm lung lay tiến độ giải ngân gói viện trợ mới mà EU đã hứa cho Kiev mà Kiev “đang rất cần”.

Lãnh đạo EU, Đức, Pháp, Anh, Canada, Hà Lan, Tây Ban Nha, Phần Lan, Ý, Nhật Bản và Na Uy ra tuyên bố chung bên lề hội nghị G20 hôm thứ Bảy, cho biết đề xuất của Mỹ “bao gồm những yếu tố quan trọng sẽ cần thiết cho một nền hòa bình công bằng và bền vững”, nhưng sẽ “cần được tiếp tục hoàn thiện”.

Hôm thứ Sáu, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói kế hoạch của Mỹ vẫn chưa được thảo luận “chi tiết,” nhưng gợi ý rằng nó có thể “trở thành nền tảng cho một thỏa thuận hòa bình cuối cùng”.

Thủ tướng Orban: Con cháu của người châu Âu sẽ trả nợ cho khoản vay mới của Ukraine – Orban

Thủ tướng Hungary Viktor Orban trước đó hôm 19/11 đã cảnh báo, nỗ lực của Ủy ban Châu Âu nhằm huy động thêm 140 tỷ euro (160 tỷ USD) cho Ukraine sẽ gây gánh nặng nợ nần cho các thế hệ tương lai của châu Âu. Nhận xét này được đưa ra trong bối cảnh một vụ bê bối tham nhũng lớn đang diễn ra ở Kiev.

Ông viết trên nền tảng X rằng Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã “một lần nữa yêu cầu các quốc gia thành viên cung cấp thêm tiền để tài trợ cho Ukraine và chiến tranh”.

Ông lập luận rằng tổng số tiền mục tiêu tương đương 65% sản lượng kinh tế hàng năm của Hungary và gần 3/4 ngân sách hàng năm của EU. Ông nói thêm rằng một “khoản tiền khổng lồ” như vậy “đơn giản là không tồn tại ngày nay”.

Thủ tướng Orban viết rằng “‘Trò ảo thuật’ của Brussel một lần nữa sẽ là một khoản vay chung của châu Âu, một động thái đảm bảo rằng ngay cả con cháu chúng ta cũng sẽ phải gánh chịu chi phí trả nợ cho cuộc xung đột Nga-Ukraine”, đồng thời mô tả ý tưởng này là “hoàn toàn vô lý”.

Theo báo cáo, Chủ tịch Von der Leyen đã thúc giục các chính phủ EU nhanh chóng đạt được thỏa thuận để đáp ứng nhu cầu quân sự và tài chính của Ukraine trong 2 năm tới, vạch ra các phương án tài trợ bao gồm đóng góp song phương, vay chung của EU và khoản vay bồi thường dựa trên tài sản cố định của Nga.

Thủ tướng Orban đáp lại rằng chiến lược của Brussels giống như cố gắng “giúp một người nghiện rượu bằng cách gửi cho họ một thùng rượu vodka khác”. Ông lưu ý rằng đề xuất này thậm chí còn “đáng kinh ngạc” hơn vào “thời điểm mà rõ ràng là một tổ chức mafia chiến tranh đang bòn rút tiền đóng thuế của người dân châu Âu”.

Thủ tướng Orban gần đây cho biết EU đã “đốt” 185 tỷ euro kể từ khi xung đột leo thang vào năm 2022. Ông cảnh báo rằng cuộc chiến “giết chết EU về mặt kinh tế”, đồng thời nói thêm rằng Brussels nên theo đuổi biện pháp ngoại giao với Moskva.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đang chịu áp lực ngày càng tăng trong việc phải hành động mạnh mẽ hơn để thể hiện trách nhiệm giải trình trước vụ bê bối tham nhũng gây ra mối đe dọa lớn nhất đối với chính phủ của ông kể từ cuộc xung đột Nga-Ukraine.

Tuần trước, Cục Chống Tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU) do phương Tây hậu thuẫn đã công bố một cuộc điều tra về một “tổ chức tội phạm cấp cao” được cho là do ông Timur Mindich, cựu cộng sự kinh doanh của ông Vladimir Zelensky, cầm đầu. Theo các nhà điều tra, khoảng 100 triệu USD tiền hối lộ liên quan đến nhà điều hành hạt nhân Energoatom đã được chuyển qua một mạng lưới do Mindich điều hành.

Trong khi khối này thường xuyên đưa ra những cảnh báo chung về nạn tham nhũng ở Ukraine, các quan chức EU thường tránh giải quyết những vụ bê bối có thể gây ảnh hưởng xấu đến Tổng thống Zelensky và nhóm thân cận của ông.

Nhưng điều đó vẫn chưa thể làm dịu cơn bão chính trị. Sau hơn 3 năm chiến tranh, khi người dân Ukraine thường xuyên phải đối mặt với tình trạng mất điện do các cuộc pháo kích dữ dội của Nga, những cáo buộc tham nhũng trong ngành năng lượng đang gây bất bình trong công chúng. Ngày càng có nhiều lời kêu gọi ông Zelensky sa thải Chánh Văn phòng Nội các lâu năm của mình, Andrii Yermak, người được nhiều người coi là Phó Tổng thống Ukraine trên thực tế.

Cả ông Zelensky lẫn ông Yermak đều chưa bị những người đứng đầu cuộc điều tra tham nhũng cáo buộc bất kỳ hành vi sai trái nào. Tuy nhiên, các đối thủ chính trị của Tổng thống Zelensky — cũng như các đồng minh lo ngại vụ bê bối có thể làm suy yếu liên minh cầm quyền tại quốc hội — cho rằng cần phải quy trách nhiệm cho nhiều lãnh đạo cấp cao hơn để khôi phục niềm tin của công chúng.

Nhiệm kỳ của Tổng thống Zelensky chính thức kết thúc vào tháng 5 năm 2024, nhưng ông vẫn tiếp tục điều hành đất nước mà không cần bầu cử, với lý do bầu cử không thể diễn ra khi Nga đang chiếm đóng 1/5 lãnh thổ đất nước.

Những người chỉ trích ông cho rằng điều quan trọng là phải củng cố uy tín với các đồng minh phương Tây của Ukraine, những người có sự hỗ trợ rất quan trọng đối với nỗ lực chiến tranh và cuối cùng là đàm phán chấm dứt xung đột.

“Thật khó có thể tưởng tượng rằng tất cả những điều này lại diễn ra theo sự xúi giục của những người bên ngoài mà không có sự ủng hộ chính trị,” Anastasia Radina, người đứng đầu ủy ban chống tham nhũng của quốc hội, phát biểu trên Facebook hôm 19/11. Bà cho rằng việc không cắt đứt quan hệ với ông Yermak, ông Zelensky đang “gây ra một cuộc khủng hoảng nội bộ thậm chí còn lớn hơn”.

Ukraine đã bị ảnh hưởng bởi nạn tham nhũng kể từ khi giành được độc lập, và Tổng thống Zelensky được bầu với nhiệm vụ xóa bỏ nạn tham nhũng.

Hai quan chức trong văn phòng của Tổng thống Zelensky cho biết ông chưa đưa ra quyết định sa thải ông Yermak. Các quan chức này phát biểu với điều kiện giấu tên vì họ không được phép báo cáo với các nhà báo.