Báo cáo của UKCT: Du học sinh Trung Quốc bị ĐCSTQ yêu cầu giám sát bạn học

Trương Đình
•
Thứ Ba, 05/08/2025

Chủ Nhật, ngày 3/8, Viện nghiên cứu Anh-Trung (UK-China Transparency, UKCT) đã công bố một báo cáo mới cho thấy, Đảng cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) gây áp lực buộc du học sinh Trung Quốc giám sát bạn học khác, nhằm ngăn chặn các thảo luận về các vấn đề nhạy cảm được thảo luận trong lớp học. ĐCSTQ còn đe dọa ban lãnh đạo các trường đại học Anh, hạn chế tự do học thuật.

r shutterstock 2611010067 — Ảnh minh họa. Đường phố ở London, Vương quốc Anh, ngày 9/4/2025 (Nguồn: Jun Huang / Shutterstock)

Chủ Nhật, ngày 3/8, Viện nghiên cứu Anh-Trung (UKCT) đã công bố một báo cáo mới cho thấy, từ nhiều phương diện, chính quyền Trung Quốc đã can thiệp sâu rộng và quấy rối các nghiên cứu liên quan đến Trung Quốc tại các trường đại học ở Anh, đồng thời gây áp lực buộc du học sinh Trung Quốc giám sát bạn học khác để ngăn chặn các thảo luận về những vấn đề nhạy cảm.

Báo cáo của UKCT dựa trên khảo sát sâu rộng với 50 học giả trong lĩnh vực nghiên cứu về Trung Quốc tại các đại học Anh, mô tả lo ngại rộng rãi về hoạt động gián điệp, đe dọa, quấy rối và tự kiểm duyệt.

Báo cáo cho biết, nghiên cứu liên quan đến Trung Quốc tại Anh đang rơi vào khủng hoảng. Lĩnh vực này đang chịu sự đàn áp và quấy rối từ ĐCSTQ, ảnh hưởng đến tự do học thuật và sự an toàn của giảng viên, sinh viên (đặc biệt là sinh viên Trung Quốc). Đối với người Trung Quốc ở Anh, việc bị giám sát phổ biến đến mức một số tình huống tương tự như ở Trung Quốc đang tái diễn tại Anh.

ĐCSTQ yêu cầu du học sinh Trung Quốc giám sát bạn học

Báo cáo liệt kê một số lời chứng gây lo ngại, bao gồm:

Chính phủ Trung Quốc từ chối cấp thị thực một cách có chiến lược cho các học giả nghiên cứu vấn đề nhạy cảm, nhằm cản trở động lực nghiên cứu;
Một số học giả bị đe dọa, cảnh cáo hoặc gia đình họ tại Trung Quốc bị quấy rối vì công việc của họ ở Anh;
Học giả Anh bị quấy rối nghiêm trọng, bao gồm tấn công mạng nhắm vào một học giả. Các học giả nghiên cứu về Trung Quốc từng nói với một học giả khác: “Chúng tôi đang giám sát bạn”;
Sinh viên chuyên ngành nghiên cứu Trung Quốc tiết lộ rằng quan chức ĐCSTQ yêu cầu họ theo dõi bạn học;
Một số học giả cho rằng “Hội Sinh viên và Học giả Trung Quốc” là công cụ của ĐCSTQ để giám sát và đàn áp, với ngày càng nhiều bằng chứng được xác nhận;
Nghiên cứu sinh gốc Hoa từ nhiều quốc tịch nói rằng họ cảm thấy không thoải mái khi thảo luận tự do về các vấn đề nhạy cảm liên quan ĐCSTQ và ngần ngại tiếp tục bàn luận;
Quan chức ĐCSTQ đe dọa ban lãnh đạo trường dựa vào công việc của các học giả và sự phụ thuộc tài chính của trường vào Trung Quốc;
Ban quản trị trường gây áp lực cho học giả, đôi khi nhắc rõ mối quan hệ lợi ích với Trung Quốc;
Một số học giả bị “giáng chức ngầm” vì bị xem là đe dọa quan hệ với ĐCSTQ;
Những trường đại học từ chối tài trợ nghiên cứu có thể làm ĐCSTQ tức giận;
Gần đây một dự án nghiên cứu nhạy cảm bị hủy sau khi ĐCSTQ gây áp lực;
Quan chức ĐCSTQ được phép tham quan lớp học và văn phòng của học giả nghiên cứu Trung Quốc;
Quan chức ĐCSTQ lấy được thông tin nhạy cảm về học giả từ ban lãnh đạo trường;
Những người đại diện cho ĐCSTQ, như nhóm cộng đồng người Hoa, quấy rối sinh viên ở Anh.

ĐCSTQ can thiệp nghiên cứu ở Anh – UKCT gióng hồi chuông cảnh báo

Báo cáo phát hiện hệ thống nghiên cứu Trung Quốc ở đại học Anh bị ảnh hưởng, can thiệp và quấy rối rộng rãi. Bằng chứng mạnh mẽ cho thấy những hoạt động này là “nguồn gốc của sự bóp méo có hệ thống”, tác động đến các chuyên gia nghiên cứu và kết quả nghiên cứu, gây ảnh hưởng lan tỏa đến chính phủ, truyền thông, viện nghiên cứu và doanh nghiệp.

Trong một số trường hợp, ban lãnh đạo đại học còn tích cực tham gia đàn áp tự do học thuật, khiến tình trạng này nghiêm trọng hơn, chủ yếu do phụ thuộc vào học phí sinh viên Trung Quốc. Tuy nhiên, mức độ khủng hoảng không đồng đều. Một số trường gần như không bị ảnh hưởng và vẫn hỗ trợ đúng mức cho các nhà nghiên cứu Trung Quốc.

Trong số học giả được khảo sát, 38% cho rằng ban lãnh đạo khiến việc thực hiện nghiên cứu độc lập về vấn đề nhạy cảm trở nên khó khăn do lo ngại quan hệ với chính quyền Trung Quốc, trong khi 46% nói không phải như vậy.

Giáo sư danh dự Gregory Lee (Đại học St Andrews) bình luận rằng dù cảnh báo đã vang lên từ lâu, chính phủ Anh và đặc biệt là các trường đại học phụ thuộc vào học phí của sinh viên Trung Quốc vẫn bỏ qua hoặc né tránh vấn đề này.

Ông cảnh báo các trường quá phụ thuộc vào tài chính của Trung Quốc rằng về kinh tế, đó là một “chiến lược tồi”. Có bao nhiêu ngân hàng sẽ cho một doanh nghiệp quá phụ thuộc vào một nguồn thu duy nhất vay? Những trường đại học như vậy, vốn phụ thuộc vào nguồn tài trợ của Trung Quốc, sẽ bị ảnh hưởng nặng nề chỉ bởi một sự gián đoạn mang động cơ chính trị.

Ông nói UKCT xứng đáng được khen ngợi vì báo cáo cảnh báo kịp thời này. Hy vọng báo cáo được truyền tải rộng rãi và rõ ràng.

Báo cáo này được công bố đúng lúc Anh ban hành luật mới, yêu cầu các trường đại học chịu trách nhiệm nhiều hơn để bảo vệ tự do học thuật và tự do ngôn luận.

Cơ quan quản lý giáo dục đại học (OfS) khẳng định tự do học thuật là yếu tố cơ bản của giáo dục đại học. Nếu không thực hiện nghĩa vụ này, trường có thể bị phạt hàng triệu bảng Anh.

Ngày 30/7, Ủy ban Liên hợp về Nhân quyền của Quốc hội Anh (JCHR) cũng công bố báo cáo mang tính bước ngoặt, kêu gọi chính phủ đề ra chiến lược rõ ràng để chống lại mối đe dọa đàn áp xuyên quốc gia (TNR) từ Trung Quốc và các quốc gia khác.

Từ khóa sinh viên Trung Quốc du học sinh Trung Quốc