Chuỗi sản xuất – tiêu thụ trần bì giả quy mô lớn ở Trung Quốc bị phanh phui

Bình Minh
•
Thứ Tư, 17/12/2025

Gần đây, chuỗi sản xuất – tiêu thụ trần bì giả tại Tân Hội, tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) đã bị phanh phui. Điều tra cho thấy, một số doanh nghiệp sản xuất trần bì chỉ xử lý vỏ quýt thuộc giống quýt trà trong khoảng 1 tháng, sau đó thông qua cái gọi là “quy trình làm chín nhanh” để ngụy tạo thành trần bì đã được để tự nhiên từ 3–10 năm rồi đưa ra thị trường tiêu thụ.

Truyền thông Trung Quốc Đại Lục phanh phui rằng nhiều thương nhân nhập hàng từ Quảng Tây, rồi dán nhãn vỏ quýt chỉ mới lưu trữ một tháng thành “trần bì” 5 năm, 10 năm để bán với giá cao. (Ảnh chụp màn hình video CCTV)

Trần bì là tên gọi trong Đông y của vỏ quả quýt chín đã phơi hoặc sấy khô, để càng lâu càng quý, có mùi thơm đặc trưng và vị cay đắng, tính ấm.

Trần bì Tân Hội vốn nổi tiếng với câu “càng để lâu càng thơm”, là sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý quốc gia của Trung Quốc. Tuy nhiên, gần đây truyền thông Đại Lục như chương trình “Điều tra tài chính” tiết lộ rằng thị trường trần bì tại địa phương tồn tại nhiều hiện tượng hỗn loạn như ghi sai niên hạn, giả mạo nơi sản xuất, quy trình chế biến không minh bạch.

Một số người trong ngành tiết lộ, “Trần bì Tân Hội” hiện nay lưu thông trên thị trường thực tế có tới 80% là trần bì từ nơi khác, trong đó một phần không nhỏ thực chất là “trần bì Quảng Tây”.

Điều tra cho biết, huyện Phổ Bắc, thành phố Khâm Châu, khu tự trị Quảng Tây đã trở thành một trong những vùng trồng quýt trà (một giống quýt thường được dùng làm nguyên liệu trần bì) quan trọng. Vỏ quýt thu hoạch tại địa phương được xem là nguyên liệu quan trọng hình thành hương vị của trần bì, đồng thời cũng là nền tảng cốt lõi của ngành công nghiệp trần bì Phổ Bắc.

Số liệu cho thấy, năm 2024, giá trị sản xuất của ngành trần bì tại huyện Phổ Bắc đã vượt 6 tỷ nhân dân tệ (tương đương khoảng 21.000–21.300 tỷ đồng). Mỗi mùa thu hoạch, một lượng lớn quýt tươi được tập trung chế biến, phơi khô thành vỏ quýt, sau đó thông qua nhiều kênh khác nhau để đưa ra thị trường.

Tuy nhiên, trong quá trình lưu thông liên tỉnh, một số trần bì này được đóng gói lại, lột xác thành “Trần bì Tân Hội”, thậm chí còn được gắn mác “trần bì lâu năm”, “trần bì 10 năm”, rồi bán ra với giá cao.

Người phụ trách Công ty Công nghệ Công nghiệp trần bì Kim Phổ Long, Phổ Bắc (Quảng Tây) tiết lộ rằng, theo nhận thức chung trong ngành và các tiêu chuẩn tập thể, trần bì phải được để ít nhất 3 năm, thời gian để càng lâu thì giá trị càng cao. Tuy nhiên, quá trình để tự nhiên kéo dài, chiếm dụng vốn lớn, khiến phần lớn doanh nghiệp khó có thể chịu đựng.

Trong bối cảnh đó, một phương thức chế biến nhanh được gọi là “công nghệ nhẹ” (cách gọi trong ngành để chỉ phương pháp gia nhiệt và xử lý nhanh) bắt đầu phổ biến trong ngành. Thông qua phương thức này, chỉ cần 1 tháng là có thể xử lý vỏ quýt trà mới thu hoạch thành trạng thái bề ngoài gần giống với vỏ quýt (trần bì) được để tự nhiên 3 năm hoặc 5 năm, rút ngắn đáng kể chu kỳ để lâu.

Người trong ngành cho biết, giá bán buôn của trần bì để tự nhiên 5 năm khoảng 300–400 nhân dân tệ/kg (tương đương khoảng 1,05–1,4 triệu đồng/kg), trong khi chi phí của loại trần bì làm giả bằng công nghệ chỉ khoảng 140 nhân dân tệ/kg (khoảng 490–500 nghìn đồng/kg). Lợi thế chi phí rất rõ ràng, khiến một số thương nhân từ bỏ con đường để tự nhiên, liều lĩnh làm giả.

Do mức độ gia nhiệt trong quá trình chế biến khác nhau nên tạo ra sự khác biệt về màu sắc của những loại trần bì công nghệ này, sau đó được dán nhãn theo màu sắc đậm nhạt thành 3 năm, 5 năm, 10 năm với các niên hạn khác nhau.

Trong đó, loại được ghi là trần bì 5 năm có thể được bán với giá lên tới khoảng 1.000 nhân dân tệ/kg (khoảng 3,5 triệu đồng/kg), còn loại 10 năm thậm chí có giá khoảng 2.000 nhân dân tệ/kg (xấp xỉ 7 triệu đồng/kg). Chỉ dựa vào hình thức bên ngoài, giá bán đã bị đẩy lên gấp nhiều lần, mang lại mức lợi nhuận vượt xa chi phí sản xuất.

Do “Trần bì Tân Hội Quảng Đông” hiện là loại trần bì duy nhất được bảo hộ chỉ dẫn địa lý quốc gia tại Trung Quốc, cùng với đặc tính càng để lâu càng thơm, càng để lâu càng có giá, nó đã trở thành biểu tượng văn hóa và kinh tế quan trọng của khu vực Lĩnh Nam, triển vọng thị trường lâu dài được đánh giá cao và giá bán luôn ở mức cao.

Vỏ quýt được phơi khô để làm thành Trần bì Tân Hội, tại Thành phố Giang Môn, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. (Nguồn ảnh: ZCOOL HelloRF / Shutterstock)

Dưới sự thúc đẩy của lợi nhuận khổng lồ, một số thương nhân thông qua việc mua bán hoặc mượn tư cách pháp lý đã dán nhãn “Trần bì Tân Hội” cùng dấu hiệu chỉ dẫn địa lý lên các loại trần bì có công nghệ sản xuất tại Quảng Tây, rồi đóng gói thành “Trần bì Tân Hội lâu năm chính gốc” để bán ra thị trường.

Có thương nhân thẳng thắn thừa nhận rằng, trần bì công nghệ sử dụng kỹ thuật hiện đại để mô phỏng hiệu quả để lâu nhiều năm, người tiêu dùng bình thường rất khó phân biệt.

Dù không đúng niên hạn thực tế, nhưng chỉ cần có giấy chứng nhận ủy quyền sử dụng nhãn hiệu “Trần bì Tân Hội”, thì bất kể nguyên liệu xuất xứ từ đâu, sản phẩm gia công theo hợp đồng đều có thể ghi là “Trần bì Tân Hội”. Những thao tác vi phạm như vậy dần dần đã trở thành luật ngầm trong ngành.