Thượng nghị sỹ Mỹ và giới chức Châu Âu phản đối Zelensky vì ký luật về tham nhũng

Thứ Năm, 24/07/2025

Thượng nghị sỹ lưỡng đảng Mỹ, Jeanne Shaheen (Đảng Dân chủ) và Lindsey Graham (Đảng Cộng hòa), đã có tuyên bố chung hôm Thứ Tư, miêu tả đạo luật mới mà Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky mới ký là “phá hoại các cơ quan then chốt chống tham nhũng của Ukraine”, là “đi ngược lại tinh thần đấu tranh mạnh mẽ của Ukraine, cũng như kỳ vọng của nhân dân Ukraine và của cộng đồng quốc tế.” Tuyên bố chung nhắc nhở ông Zelensky rằng nạn tham nhũng là một trong những vấn đề nổi cộm nhất mà phương Tây vẫn lo lắng về Ukraine trong nhiều năm qua, và rằng sự tiếp tục các khoản viện trợ phương Tây vào Ukraine là đòi hỏi phải có được cơ chế kiểm soát hữu hiệu nạn tham nhũng này. Các nhà lãnh đạo phương Tây, những người lâu nay vẫn ủng hộ chính quyền Kiev mạnh mẽ trong sự nghiệp chống Nga, thì nay cũng lần lượt lên bày tỏ các mối quan ngại về cách làm của Zelensky.

1024px Lindsey Graham 22682963476 — Thượng nghị sỹ Mỹ Lindsey Graham, một trong những chính khách Mỹ ủng hộ cực kỳ mạnh mẽ chính quyền Kiev trong sự nghiệp chống Nga (Ảnh: Gage Skidmore/ Wikimedia)

Trong khi nhân dân Ukraine tiếp tục các cuộc biểu tình phản đối chính quyền Zelensky với quy mô ngày càng lớn, bất chấp việc Zelensky đã lên tiếng thỏa hiệp hứa hẹn rằng ông sẽ tìm cách khôi phục lại năng lực độc lập của các cơ quan chống tham nhũng, thì ở nước ngoài, các tiếng nói phản đối Zelensky đã xuất hiện, ngay cả từ những người vốn vẫn rất ủng hộ Zelensky trong những năm qua, ví dụ như từ thượng nghị sỹ Mỹ Lindsey Graham và từ văn phòng của bà chủ tịch Hội đồng Châu Âu Ursula von der Leyen.

“Ukraine đã đạt được những bước tiến vượt bậc trong chương trình nghị sự chống tham nhũng kể từ cuộc Cách mạng Nhân phẩm [2014],” tuyên bố chung của hai thượng nghị sỹ của hai đảng Mỹ, Jeanne Shaheen và Lindsey Graham, đã viết. Nhưng mà, “chúng tôi e ngại một đạo luật mà Verkhovna Rada (Quốc hội Ukraine) vừa mới thông qua và đã được Tổng thống Zelensky ký, sẽ làm suy yếu phần lớn tiến bộ đó, và đi ngược lại tinh thần đấu tranh mạnh mẽ của Ukraine, cũng như kỳ vọng của nhân dân Ukraine và của cộng đồng quốc tế.”

Hôm 22/7, một đạo luật có hiệu quả phá bỏ tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng đã được Quốc hội Ukraine thông qua và được tổng thống ký chớp nhoáng cùng ngay đêm đó. Nó lập tức có hiệu lực kể từ ngày 23/7. Theo luật này, tất cả các hoạt động chống tham nhũng, kể cả của NABU và SAPO, đều nằm dưới quyền giám sát của Tổng công tố, người do Zelensky chỉ định trong thời chiến. Các làm này, theo Kyiv Independent bình luận, cho phép Zelensky có thể chỉ bằng một câu nói qua điện thoại mà hủy ngang bất kỳ một cuộc điều tra nào.

NABU và SAPO là các cơ cấu chống tham nhũng được hình thành sau sự biến Maidan 2014, với sự xúc tiến của phương Tây, nhằm có được cơ chế độc lập với chính quyền để giám sát và điều tra nạn tham nhũng của nước này. Đó là yêu cầu của các chủ nợ đang đầu tư vào Ukraine, và cũng là một trong những yêu cầu về tiêu chuẩn dân chủ của Ukraine nếu nước này muốn gia nhập EU.

Nhân dân Ukraine, những người từ lâu vẫn sống trong nạn tham nhũng dai dẳng ở chính phủ, coi các cơ cấu như NABU và SAPO là tiến bộ có tính tích cực. Đạo luật mới được xem là cú tuột dốc về nền dân chủ mà nhân dân Ukraine vẫn tranh đấu vì nó trong nhiều năm qua, chứ không đơn thuần là việc chính quyền Kiev đang tấn công NABU hay SAPO.

Biểu tình phản đối chính quyền Zelensky ở Ukraine ngày càng đông. Kyiv Post báo cáo quy mô đã đạt cỡ 10.000 người. Hiện nay báo giới Ukraine không gọi đây là biểu tình phản đối chính phủ lớn nhất kể từ khi Zelensky lên cầm quyền, mà đã gọi là biểu tình phản đối chính phủ lớn nhất kể từ sự biến Maidan Kiev 2014:

‼️🇺🇦 Protest against the Zelensky regime in Ukraine rages on for the second day.
Protesters chant slurs and insults outside Zelensky's office in Kiev. pic.twitter.com/ZSgAWx8fg9
— Spetsnaℤ 007 🇷🇺 (@Alex_Oloyede2) July 23, 2025

Kyiv Independent đã liệt kê một loạt các tiếng nói phản đối của các nhà lãnh đạo của phương Tây.

Người phát ngôn của Chủ tịch Hội đồng EU Ursula von der Leyen đã nói rằng bà von der Leyen tỏ ra “rất quan ngại” về đạo luật này, nhắc nhở rằng “Tôn trọng pháp quyền và chống tham nhũng là những yếu tố cốt lõi của Liên minh Châu Âu. Là một quốc gia ứng cử viên, Ukraine được kỳ vọng sẽ tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn này. Không thể có sự thỏa hiệp.”

“Việc hạn chế tính độc lập của cơ quan chống tham nhũng Ukraine sẽ cản trở con đường gia nhập EU của Ukraine. Tôi hy vọng Ukraine sẽ tiếp tục kiên quyết nỗ lực chống tham nhũng,” Bộ trưởng Ngoại giao Đức Johann Wadephul đã thể hiện thái độ của Bộ trong thông điệp đăng trên mạng xã hội.

“Ukraine đã đạt được những tiến bộ quan trọng trong cuộc chiến chống tham nhũng trong thập kỷ qua — việc duy trì tiến độ là điều cần thiết,” Ngoại trưởng Thụy Điển viết trên mạng xã hội, nói rằng “rất quan ngại” về đạo luật này của Zelensky.

“Hiệu quả của các tổ chức này [NABU và SAPO] là một phần quan trọng trên con đường tiến tới EU của Ukraine,” Katarina Mathernova, đại sứ của EU tại Ukraine, đã bày tỏ quan điểm trên mạng xã hội, và cho biết rằng bà sẽ làm việc với giới chức Kiev về vấn đề này trong vài ngày tới.